فَاتَّقُوا اللهَ مَا اسْتَطَعْتُمْ؛ پس تقوای الهی داشته باشید تا آن حدی که قدرت دارید. «تقوا» از آن کلمات عجیبی است که در قرآن و در نهجالبلاغه زیاد به کار رفته است و مکرر گفتهایم که این کلمه ترجمه فارسی ندارد. ریشهاش از «وَقْی» به معنای نگهداری است. پس در واقع «اتَّقوا» یعنی خود را نگه دارید؛ ولی بعد کلمه دیگری ذکر میکنیم که به اصطلاح تضمین است: خود را نگه دارید، مثلاً از فلان چیز بترسید.
در قرآن کریم یکی از بزرگترین گناهان نزد خداوند، دامن زدن به شایعات است:
آنگاه که از زبان یکدیگر (شایعات و تهمتها را) میگرفتید و آنچه را به آن علم نداشتید، دهان به دهان میگفتید و این را ساده و کوچک میپنداشتید، در حالی که آن نزد خدا بزرگ است. (نور، ۱۵)
در قران کریم، مسخره کردن یکدیگر از صفات ظالمین شمرده شده است:
ای کسانی که ایمان آوردهاید! مبادا گروهی (از شما) گروهی دیگر را مسخره کند، چه بسا که مسخرهشدگان بهتر از مسخرهکنندگان باشند و زنان نیز، زنان دیگر را مسخره نکنند، شاید که آنان بهتر از اینان باشند و در میان خودتان عیبجویی نکنید و یکدیگر را با لقبهای بد نخوانید (زیرا) فسق (و بدنام بودن) پس از ایمان، بد رسمی است، (و سزاوار شما نیست.) و هرکس (از این اعمال) توبه نکند، پس آنان همان ستمگراناند. (حجرات، ۱۱)
قرآن کریم راهحل اختلافات میان همسران در خانواده را این گونه بیان میفرماید:
و اگر از (ناسازگاری و) جدایی میان آن دو (زن و شوهر) بیم داشتید، پس داوری از خانواده شوهر، و داوری از خانواده زن برگزینید (تا به اختلاف آن دو رسیدگی کنند) اگر این دو بنای اصلاح داشته باشند، خداوند میان آن دو را به توافق میرساند، خداوند، (از نیات همه) با خبر و آگاه است. (نساء، 35)
در بسیاری از آیات قرآن کریم، ایمان و عمل صالح در کنار هم واقع شدهاند به گونهای که نشان میدهد این دو مکمل یکدیگر و جدائیناپذیرند. یعنی ایمان تنها کافی نیست؛ بلکه باید همراه با عمل باشد. چند شاهد مثال:
و (برخی از اهل کتاب و مشرکان) گفتند: خداوند فرزندی برای خود اختیار کرده است. منزّه است او، بلکه آنچه در آسمانها و زمین است از آن اوست و همه در برابر او فرمانبرند.( بقره ۱۱۶)
نكتهها:
اهل کتاب و مشرکان، هرکدام به نوعی برای خداوند فرزندی میپنداشتند، این آیه ردّی است بر این توهّم غلط و نابجا، و ذات خداوند را از چنین نسبتهایی منزّه میداند.
خدا را با خود مقایسه نکنیم. اگر انسان نیاز به فرزند دارد، بهخاطر موارد ذیل است:
۱. عمرش محدود است و میل به بقای خویش و نسل خویش دارد.