قرآن کریم در آیه چهارم سوره صف در وصف و منزلت مبارزان در راه خدا آورده است:
«اِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الَّذِینَ یُقَاتِلُونَ فِی سَبِیلِهِ صَفّاً کَاَنَّهُم بُنْیَانٌ مَرْصُوصٌ؛ خداوند کسانی را دوست میدارد که در راه او پیکار میکنند همچون بنائی آهنین»
خداوند در این آیه شریفه بر مقام والای مجاهدان در راه دفاع از دین و مردم و کیان اسلامی اشاره دارد و هم شرایط احراز این جایگاه والای جهاد در راه حق را بر میشمرد؛ لذا از ظرایف این آیه شریفه آن باشد که:
همانگونه که تامین امنیت برای یک نفر مانند نجات دادن تمام انسانها است؛ «وَ مَنْ أَحْیاها فَکأَنَّما أَحْیا النَّاسَ جَمِیعاً» هر کس انسانی را بدون ارتکاب قتل یا فساد در روی زمین بکشد چنان است که گویی همه انسانها را کشته است؛ «مَنْ قَتَلَ نَفْساً بِغَیرِ نَفْسٍ أَوْ فَسادٍ فِی الْأَرْضِ فَکأَنَّما قَتَلَ النَّاسَ جَمِیعاً»
در این آیه از کشتن یک نفر به منزلهی کشتن همهی مردم مطرح شده است. برای توضیح این حقیقت چند بیان و معنا میتوان عرضه کرد:
الف: قتل یک نفر، کیفری همچون قتل همه مردم را دارد.
عجله کنید در کار خیر. این که میگویند عجله کار شیطان است، حرف درستی نیست. عجله در کارهای بد، کار شیطان است، در کارهای خوب، خودِ خدا گفته است «حَیَّ عَلَی الصَلاه» یعنی عجله کن، «عَجِّلُوا» یعنی عجله کن، «سابِقُوا» عجله کن، «وَاستَبِقُوا»، «سارِعُوا». این همه آیه داریم که سرعت بگیرید. منتها اول مشورت کنید، بعد از تحقیق.
الف (تفسیر ادبی: گروهی از مفسران با گرایش به مباحث ادبی و نحوی به تفسیر اجتهادی قرآن میپردازند. در چنین تفسیرهایی به واژگان، لغات، زبان عرب، صرف و نحو و... اهمیت زیادی داده میشود که خود دو گونه است: تفسیر بلاغی و تفسیر لغوی، مانند جوامع الجامع اثر شیخ طبرسی.
ب (تفسیر فقهی: در تفسیرهای فقهی، همت و اجتهاد بیشتر مفسران، بر شناخت و دریافت احکام فقهی الهی و احکام فرعی از آیات قرآن است که حدود پانصد آیه در قرآن جزء آیات الاحکام شمرده شده است؛ مانند تفسیر کنز العرفان فی فقه القرآن اثر فاضل مقداد.
میگوید: خداوند مولا و سرپرست مؤمنان است؛ اما کافران مولایی ندارند؛ «ذلک بان الله مولی الذین امنوا و ان الکافرین لا مولی لهم»
مولی به معنی ولیّ و سرپرست و یار و یاور است و به این ترتیب خداوند ولایت و سرپرستی و یاری مومنان را بر عهده گرفته؛ اما کافران را از زیر چتر ولایت خود خارج ساخته است. روشن است کسانی که تحت ولایت ذات پاک او باشند هم در مشکلات یاری میشوند؛ اما آنها که از زیر این پوشش خارج هستند، اعمالشان حبط و نابود و عاقبت کارشان هلاکت است.