پیمان صلح به همان اندازه جنگ ممکن است تحمیلی و اجباری باشد. دلایل آن نیز یکسان است. ترس قوم و ملت از دشمن، با خود جنگ و صلح می‌آورد. وقتی شرایط برای پیروزی در جنگ مهیا باشد؛ ولی فرمانده شجاع و با غیرت تن به صلح می‌دهد، حکایت از تحمیلی بودن آن صلح دارد.

برخی از یاران و نزدیکان صدیق امام حسن علیه‌السلام از پذیرش صلح آن حضرت با معاویه شگفت‌زده و متعجب شدند. به عقیده آنان می‌بایست وارد جنگ با معاویه شد و او را شکست داد. صلح با معاویه معنا ندارد؛ لذا چنین صلحی، تحمیلی است.

تا پیش از انقلاب، نشانه روشنفکر مآبی  و مترقی بودن، در پیروی از تفکر مارکسیستی بود. روشنفکر کسی بود که خود را به قیافه رفیق لنین و رفیق استالین و رفیق مائو درآورد و از آن کلاه‌هایی که صمد بهرنگی به سر می‌کرد، بر سر گذارد. اصلاً اگر داستان ماهی سیاه کوچولو یا یکی از رمان‌های ماکسیم گورکی را نخوانده باشی، روشنفکر به حساب نمی‌آمدی.  

داود مهدوی زادگان

 داود مهدوی زادگان