هر یک از ادب و بیادبی نشانهایی دارد. شناخت ادب هم جز با توجه به نمودهای بیادبی میسر نمیگردد. این نمودها و نشانهها و علایم، هم در گفتار نمایان است، هم در رفتار و برخورد.
از نصوص قولی و سیره پیامبر گرامی اسلام، میتوان گفت که خنده، شوخی و تفریح در اسلام امر شرعی به شمار میآید و این به دلیل نیاز فطری انسان است که در مقابل سختیهای زندگی و آلام و مصیبتها با بعضی از سرگرمیها و تفریحها غمهای زندگی خود را سبک سازد.
امیرالمومنین علی (علیهالسلام) میفرمایند: «إِنَ الْقُلُوبَ تَمَلُ کَمَا تَمَلُ الْأَبْدَانُ فَابْتَغُوا لَهَا طَرَائِفَ الْحِكْمَة» (بحار الأنوار (ط - بیروت) ؛ ج67؛ ص61)؛ دلها همچون بدنها خسته میشوند، با لطیفهها به آنها استراحت دهید.
در فرهنگ وحی از زن به عظمت یاد شده و اختصاصی به قرآن ندارد؛ بلکه در انجیل، تورات و صحف خلیل اللّه نیز مطرح بوده است. با فرشتگان تکلم نمودن و بشارت آنها را دریافت کردن، سخن خویش را با آنها در میان گذاشتن، و سخن آنان را شنیدن، اینها همه مواردی است که زن نیز همانند مرد در همه این صحنهها سهیم بوده و اگر پدر پیامبری، با ملائکه سخن میگوید، مادر پیامبر نیز، با آنها گفتگو دارد.
ما انسانها اگر بدانیم که واقعاً وجود درختان، چه ثمراتی برایمان دارند، هیچگاه به آنها آسیب نمیرسانیم، تا چه رسد که آنها را قطع کنیم و از بین ببریم. وجود درخت، حتّی اگر میوه هم نداشته باشد، فواید زیادی دارد که از جمله عبارتند از:
خشم یک احساس طبیعی و ضروری برای همه دختران است؛ به گونه ای که خالی کردن خشم حتی مفید تشخیص داده شده است. خالی کردن خشم نوعی تصفیه است و هر فردی باید خشم را از بدن خود خارج کند، اما نشان دادن خشم از راه فریاد برآوردن، پرتاب کردن اشیا و یا له کردن آنها زیان هایی برای دختران و خانواده هایشان در پی خواهد داشت. در عین حال راههای درست و صحیحی وجود دارد که به دختران کمک می کند خشم شان را تحت کنترل داشته باشند؛ برخی از راههای سالم به این ترتیب است:
شالوده هیچ خانوادهای بدون گذشت و ایثار استوار نمیماند. در خانهای که تمام افراد آن در اندیشه منافع شخصی خود باشند و خبری از فداکاری نباشد، مهر و صفایی در میان نخواهد بود.
در زندگی خانوادگی حضرت علی (ع) و زهرا (س)، شاهد نمونههای بارز ایثار و فداکاری هستیم که به نمونهای از آن اشاره میکنیم:
صبح یکی از روزهایی که علی (ع) و فاطمه (س) در کنار هم بودند، علی (ع) برای رفع گرسنگی شدید خود، غذایی را از همسرشان طلب کردند. زهرا (س) گفتند: خود دو روز است که چیزی نخوردهام و هرچه در خانه بود، برای شما و فرزندان آوردم.