زید تنها صحابی پیامبر است که نام او در قرآن آمده است:

سوره احزاب: آیه ۳۷: [به خاطر بیاور] زمانی را که به آن کس که خداوند به او نعمت داده بود و تو نیز به او نعمت داده بودی [به فرزند خوانده‌ات «زید»] می‌گفتی: "همسرت را برای خود نگاه دار و از خدا بپرهیز" و در دل خود چیزی را پنهان می‌داشتی که خداوند آن را آشکار می‌کند و از مردم می‌ترسیدی در حالی که خداوند سزاوارتر است که از او بترسی. هنگامی که زید نیازش را از آن زن به سر آورد [و از او جدا شد]، ما او را به همسری تو درآوردیم تا مشکلی برای مؤمنان در ازدواج با همسران پسرخوانده‌هایشان ـ هنگامی که از آنها بی‌نیاز شدند [و آنها را طلاق دادند] ـ نباشد؛ و فرمان خدا انجام شدنی است [و سنّت غلط تحریم این زنان باید شکسته شود]».

ازدواج

ام ایمن، کنیز و آزاد شده رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) پس از درگذشت شوهرش عبید بن زید خزرجی، با زید بن حارثه، ازدواج کرد و اسامه بن زید از او متولد شد. (بلاذری، انساب الاشراف، ج۱، ص۴۷۱) از این رو کنیه او ابواسامه بود.

پس از مهاجرت زینب بنت جحش به مدینه، رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) از او برای زید خواستگاری نمودند. زینب پیش از خواستگاری گمان می‌کرد که رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) قصد دارد او را برای خویش خواستگاری کنند، خوشحال شد؛ اما پس از آنکه دریافت رسول خدا وی را برای زید خواستگاری کرده است، مخالفت نمود؛ اما چون رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) را به این وصلت راضی دید، با درخواست ازدواج موافقت کرد. (ابن سعد، الطبقات الکبری،ج۸، ص۱۰۱)؛ اما همواره میان زینب و زید کشاکش وجود داشت و زید از بداخلاقی زینب نزد رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) شکایت می‌برد. حضرت او را به صبر و تحمل همسر دعوت می‌کردند تا آنکه سرانجام رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) در سال ۵ قمری به فرمان خدا به جدایی آن دو حکم دادند. (بلاذری، انساب الاشراف، ج۱، ص۵۲۱)

زید پس از جدایی با زینب، با ام کلثوم دختر عقبه ازدواج کرد. ام کلثوم، زید بن زید و رقیه را برای او به دنیا آورد، سپس ام کلثوم را طلاق داد و با دُرَّه بنت ابی لهب بن عبدالمطلب ازدواج کرد و پس از جدایی از او، با هند بنت العوام، خواهر زبیر ازدواج کرد.