تربیت «شهروند خوب» از دنیای باستان مورد توجه نخبگان و نویسندگان بزرگ بوده است و فیلسوفان بزرگی چون افلاطون و ارسطو، مهم‌ترین وظیفه نظام سیاسی را تربیت شهروندان خوب و اخلاقمدار می‌دانستند. در یونان باستان «پایدیا» به نظام آموزشی اطلاق می‌شد که بر اساس آن، دانش‌آموزان در معرض نوعی تربیت فرهنگی کامل قرار می‌گرفتند و مسیر تربیت انسان‌ها به سمت کمال و ماهیت اصیل و حقیقی انسان بود.

در اندیشه و فلسفه اسلامی و از فارابی و غزالی تا بسیاری از متفکران ایرانی نیز تربیت انسان‌های فضیلت‌مند، از مهم‌ترین وظایف جامعه و نظام سیاسی به شمار می‌رفته است و فردوسی در شاهنامه بارها و بارها به مقوله تربیت خوب اشاره کرده است.

با دقت در رمان‌ها و داستان‌های مربوط به قرن نوزده یا قبل آن هم متوجه یک نکته مهم و کلیدی می‌شویم و آن اصرار نویسندگان بزرگ بر مقوله «تربیت» است. در اکثر این داستان‌ها انسان‌ها به دو گروه تربیت‌شدگان و تربیت‌نشدگان تقسیم می‌شوند و تربیت از چنان اهمیتی برخوردار است که گاهی اصلی‌ترین وجه جدایی میان انسان خوب و انسان وحشی را تعریف می‌کند. آنها وقتی می‌خواهند از کسی تعریف نمایند، می‌گویند که «انسانی است که خوب تربیت شده است».

تربیت خوب تا قبل همه‌گیری نظام آموزشی و گسترش رسانه‌های جمعی، برای قشر محدود و خاصی از جامعه بود. در جوامع غربی اشراف‌زادگان و نجیب‌زادگان بودند که با دسترسی به امکانات آموزشی و تربیتی، از کودکی در محیط متفاوتی رشد می‌کردند. آنها با شیوه‌های سخت‌گیرانه تربیتی، هم ملزم به یادگیری قواعد و اصول زندگی اجتماعی بودند و هم فنون و هنرها و علوم مختلف را با کیفیت مناسبی می‌آموختند. این شیوه تربیتی چنان تاثیرگذار بوده و شهروند متفاوتی را پرورش می‌داده که یک فرد به اصطلاح «تربیت‌شده»، از شیوه لباس پوشیدن، راه رفتن، سخن گفتن، برخورد با جنس مخالف و آشنایی با هنرهای مختلف و امثالهم کاملاً قابل شناسایی بوده است. در این شیوه زیست، "اصالت" نقش بسیار بارز و مهمی داشته و تکیه‌گاه اصلی تمایز میان انسان‌ها به شمار می‌رفته است. در این‌گونه زیست، شرف و آبرو گاهی برای افراد دارای تربیت از چنان جایگاه والایی برخوردار بوده است که برای دفاع از آن و اعاده حیثیت، به‌راحتی اقدام به دوئل یا خودکشی می‌کرده‌اند.

اما امروزه مقوله تربیت، از انحصار قشر و طبقات خاص خارج شد و با گسترش حوزه‌های آموزش عمومی به کالایی در دسترس همگان بدل گشت. طی این روند، دهه به دهه از نقش تربیتی خانواده کاسته و این وظیفه به نهاد آموزشی و مدرسه واگذار شده است.

در دو دهه اخیر هم کم‌کم وجه تربیتی و آموزشی از انحصار خانواده و نهاد آموزشی و مدارس هم خارج شد و رسانه‌های ارتباط جمعی به ویژه تلویزیون و اینترنت و شبکه‌های مجازی جای آنها را اشغال کردند. امروزه دیگر نسل کودک و نوجوان نه در خانواده و نه در مدرسه؛ بلکه پای تلویزیون یا شبکه‌های اجتماعی مانند اینستاگرام تربیت (یا بهتر بگوییم بی‌تربیت) می‌شوند. اغلب کودکان و نوجوانان رها شده در بلاهت شبکه‌های تلویزیونی و اجتماعی همچون علف هرز، باری به هرجهت بار می‌آیند و گستاخی و وقاحت را به باحال (cool) و امروزی بودن، و رکیک‌گویی و دریدگی را به نام آزادی‌های فردی فرا می‌گیرند. کودکان و نوجوانانی که در پای لایوهای اینستاگرامی و کلیپ‌ها و سریال‌ها و فیلم‌های سینمایی سخیف رشد می‌یابند، نه شناختی از قواعد اجتماعی پیدا می‌کنند و نه فهم درستی از قواعد و آداب و رسوم اجتماعی دارند.

در جهان امروز مقوله تربیت که زمانی در اختیار عده قلیلی از جامعه بود، از این وضعیت کاملاً خارج شد و در اختیار همگان قرار گرفت؛ اما نتیجه‌ای که از خود نشان داد، بیشتر از آنکه موجب تربیت همگان باشد، رها کردن همگان به حال خود بود.

امروزه این نسل‌های (تربیت نشده) فارغ از سطح و طبقه اقتصادی و مدرک تحصیلی، در همه جا هستند. از ورزشکاران حرفه‌ای و مجری‌های تلویزیون و بازیگران سینما و خوانندگان پاپ تا بلاگرها و فعالان توییتر و اینستاگرام و نوجوانان و جوانان در کوچه و خیابان و خوابگاه دانشجویی. افرادی که رکیک‌گویی و بددهنی و پررویی و وقاحت وجه غالبشان است، در مترو و اتوبوس و خیابان و لایو اینستاگرام و توییتر و امثالهم بی‌هیچ شرمی هرچه دلشان می‌خواهد می‌گویند، خود را مرکز عالم می‌دانند، خانواده کارگر و رفتگر و راننده تاکسی را مسخره می‌کنند، از فضیلتِ شرم و سکوت و تربیت، اندک بهره‌ای نبرده‌اند.