1. همان‌طور که خوراکی‌های طیّب، غذای جسم‌های طیّب و سالم‌اند و در بدن‌های ناسالم و بیمار و مریض ممکن است موجب تشدید بیماری و حتی مرگ بیمار شوند، علم نیز غذای روح‌های پاک و سالم است و برای روح‌های ناسالم و آلوده نه تنها فایده‌ای ندارد؛ بلکه ممکن است بیماری و آلودگی آن‌ها را تشدید کرده و موجبات هلاکت روحی را فراهم کند. پس غذای علم زمانی موجب تغذیه و ترقی می‌شود که مظروف آن یعنی روح، پاک و منقح و طاهر باشد. به همین دلیل است که عالمان اخلاق، تزکیه را شرط فایده‌بخشی تعلیم دانسته‌اند:

شست‌وشویی کن و آنگه به خرامات خرام

تا نگردد ز تو این خانه‌ی پاک، آلوده

2. بیشتر مدعیان علم و دانایی، فی‌الواقع عالم به اصطلاحات‌اند و نه عالم به حقایق؛ عالم اسمیاند و نه عالم حقیقی و الا عالمان راستین از حسد و سایر رذایل نفسانی مبرا هستند: «پس فی الحقیقه حسد در این قوم [یعنی اهل علم] نیست؛ بلکه در متشبهان به ایشان است. «یَعْلَمُونَ ظاهِراً مِنَ الْحَياةِ الدُّنْيا وَ هُمْ عَنِ الْآخِرَةِ هُمْ غافِلُونَ» (روم،‌۷)

3. علم، از شریف‌ترین و عزیزترین امور است و افراد فراوانی دوست دارند که به آن دست یابند. اما رغبت و میل باید به اندازه شرافت و فضیلت کالایی باشد که آن را می‌خواهیم. در عین حال، عده‌ای، علی‌رغم میل و رغبت، چون به اندازه شرافت و فضیلت علم، برای دستیابی به آن تلاش نکرده‌اند، وقتی کسانی را می‌یابند که به قله علم رسیده‌اند و یا بهره بیشتری از آن دارند، به آن‌ها حسادت می‌کنند؛ بنابراین، همه دانشمندان مبتلا به رذیله حسادت نیستند؛ بلکه فقط کسانی گرفتار این رذیله‌اند که علی‌رغم میل و رغبتشان، نتوانسته‌اند به شکلی شایسته از آن بهره‌مند شوند.