محبت را با محبت پاسخ دهید 

قرآن کریم ضمن توصیه به جبران محبت دیگران با محبت بیشتر میفرماید:

و هرگاه شما را به درودی ستایش گفتند، پس شما به بهتر از آن تحیت گویید یا (لااقّل) همانند آن را (در پاسخ) باز گویید (و در پایان آیه برای این که مردم بدانند چگونگی «تحیت‌ها» و «پاسخ‌ها» و برتری یا مساوات آنها، در هر حد و مرحله‎ای، بر خداوند پوشیده و پنهان نیست می‎فرماید:) «خداوند حساب همه چیز را دارد» (نسا، 86)

نکته‌ها

۱) «تحیت» در لغت از ماده «حیات» و به معنی دعا برای حیات دیگری کردن است؛ ولی معمولاً این کلمه هر نوع اظهار محبتی را که افراد به وسیله سخن یا عمل، با یکدیگر می‌کنند شامل می‌شود که ساده‌ترین مصداق آن همان موضوع سلام کردن است. پس مراد از «تحیت»، سلام کردن به دیگران، یا هر امر دیگری است که با آرزوی حیات و سلامتی و شادی دیگران همراه باشد، همچون هدیه دادن. چنان‌که وقتی کنیزی به امام حسن (علیه‌السلام) دسته‌گلی هدیه داد، امام او را آزاد کردند و این آیه را قرائت فرمودند.

۲) ردّ احسانِ مردم نارواست، باید آن را پذیرفت و حتی‌الامکان به نحوی بهتر فوراً جبران کرد. «فَحَيُّوا بِأَحْسَنَ مِنْها» حرف فاء در کلمه «فَحَيُّوا» نسانه تسریع است؛ یعنی پاسخ محبّت‌ها و هدایا را نباید تأخیر انداخت.

۳) از انتهای آیه که قرآن کریم می‎فرماید: «إِنَّ اللَّهَ کانَ عَلی کُلِّ شَیْءٍ حَسِيباً» می‎توان فهمید که اولاً عواطف مردم را نباید بی‌جواب گذاشت که خداوند به حساب شما می‌رسد، ثانیاً از تحیت‌ها و احسان‌های بی‌جواب هم نباید نگران باشید؛ زیرا اگر مردم پاسخ ندهند، خداوند حساب آن را دارد و خودش جبران می‎کند. ۴) در نظام تربیتی اسلام، تحیت و سلام تنها از کوچک نسبت به بزرگ‌تر نیست، چنان‌که خدا، پیامبر و فرشتگان، به مؤمنان سلام می‌دهند: «سَلامٌ عَلی نُوحٍ فِی الْعالَمِينَ» (صافّات، ۷۹) و پیامبر به هر کس می‌رسیدند حتّی به کودکان، سلام می‌دادند.

 

 

رنگارنگی روزگار  

روزگار را دو چهره است: روزی از تو و روزی بر تو. در آن روزی که از توست، سرکشی بنه و روزی که بر توست، تن به شکیبایی ده!

(نهج‌البلاغه، حکمت ۳۹۶)