مبارزه با شایعه‌سازی و شایعه‌پراکنی را جدی بگیریم
علی شیرازی
شایعه، خبر یا اطلاعی غیر موثق است که اعتبار خود را از تواتر و شیوع خود می‌گیرد و شایعه پذیران بر این باورند: چون همه میگویند، پس صحت دارد! شنونده شایعه نیز، بدون دلیل و مدرک، و فقط به دلیل شیوع و تواتر آن، شایعه را می‌پذیرد و شبه واقعیت را واقعیت می‌پندارد و اخبار دروغ را راست تلقی می‌کند.
انواع شایعه:
۱. بخشی از شایعات، فراتر از تخریب چهره فرد، با هدف «آسیب رساندن به جامعه» پا به میدان می‌گذارند.
۲. برخی از شایعات، برای ترویج «بدبینی و آزار و اذیت نسبت به اشخاص یا گروه‌های محبوب یا مقتدر در جامعه» تولید و پخش می‌شوند.
۳. بعضی از شایعات، بر مبنای اصل «تفرقه بینداز و حکومت کن» و با هدف ایجاد اختلاف در بین فرمانده و سربازان، یا بین دو همسر یا دو طایفه و گروه و مانند آن تولید و پخش می‌شود.
۴. برخی از شایعات، همچون پردهای از دود است که برای «پنهان‌سازی اهداف واقعی دشمن» استفاده می‌شود.
۵. هدف بعضی از شایعات، برای ایجاد حالتی از «نگرانی و ترس در بازار مالی یا اوضاع اقتصادی کشور» به ویژه در زمان بحران‌ها و جنگ‌هاست.
۶. برخی از شایعات، در پی «جدایی بین زن و شوهر» و هتک حرمت افراد از طریق بدنام کردن یکی از همسران است که به آن قذف گفته می‌شود.
۷. برخی از شایعات در مقطع زمانی کوتاه، گروه وسیعی را در بر می‌گیرند و با واکنش سریع مردم رو به رو می‌شوند.
۸. برخی از شایعات به منظور ایجاد «ترس، رُعب و وحشت» شایع می‌شوند و هدف آن‌ها ایجاد فضای ترس، وحشت، نگرانی و ناامیدی در میان مردم است.
۹. بعضی از شایعات علیه شخصیت رهبری جامعه اسلامی و با هدف «تخریب چهره ولی‌فقیه زمان» صورت می‌پذیرد.
۱۰. بخشی از شایعات با هدف «تخریب چهره مسئولین خدمتگزار» و اثرگذار جامعه و نظام اسلامی شکل می‌پذیرد.
۱۱. بعضی از شایعات با هدف تضعیف یا تخریب «اصول امنیتی جامعه» صورت می‌پذیرد.
۱۲. برخی از شایعات، به آرامی منتشر می‌شوند و مردم آن را به صورت پنهانی و در گوشی به یکدیگر منتقل می‌کنند، تا در همه جا پخش می‌گردد.
۱۳. بعضی از شایعات، چون آتشی به خرمن، در زمانی کوتاه، گروه وسیعی را تحت پوشش می‌گیرد و چون بار هیجانی و عاطفی فراوانی دارد، موجب بازتاب فوری می‌گردد.
۱۴. برخی از شایعات هر گاه شرایط را مساعد بیابد، قوت می‌گیرد و در غیر این صورت، مخفی می‌ماند تا موقعیت فراهم شود.
۱۵. برخی از شایعه‌ها در زمان اضطراب مردم منتشر می‌شود؛ زمانی که همگی از یک چیز ترسیده‌اند و آماده پذیرش شایعه‌هایی در مورد موضوع ترس خود هستند.
۱۶. بعضی از شایعه‌ها موجب بروز وحشت می‌شود و هم زمان با پخش گزارش‌های مربوط به شکست یا نزدیک شدن سربازان دشمن، مطرح می‌گردد. هر کس شایعه را باور کند، معمولا رفتارهایی ناگهانی و خشونت‌آمیز و توأم با فرار انجام می‌دهد.
۱۷. بعضی از شایعات با هدف «حرمت‌شکنی و بردن آبروی برادر دینی» صورت می‌پذیرد و آرامش و آسایش فرد و جامعه را مخدوش می‌کند.
عوامل شایعه‌ساز:
شایعه دارای سه مرحله تولد، حیات و مرگ است.
تولد شایعه به وسیله این افراد شکل می‌پذیرد:
۱. دشمن داخلی و خارجی
۲. سرویس‌های اطلاعاتی و جاسوسی دشمن
۳. ستون پنجم دشمن
۴. منافقین و مزدبگیران از دشمن
۵. بنگاه‌های خبرپراکنی دشمن
۶. روزنامه‌نگاران سست ایمان
۷. وبلاگ‌نویسان دنیا طلب
۸. افراد روانی
۹. افراد ضعیفالنفس
۱۰. افراد ضعیف الایمان و بی‌ایمان.
این افراد هنگامی که مردم به دنبال کسب معلومات دقیق جهت فهم مسائل پیرامون خود هستند و به آن دسترسی پیدا نمیکنند، با شایعه‌سازی، اقدام به ارائه اطلاعات تحریفشده و بیاساس مینمایند.
ابزار پخش شایعه:
۱. اینترنت
۲. روزنامه‌ها
۳. رادیو و تلویزیون
۴. تلفن همراه
۵. فضاهای مجازی
۶. خبرگزاری‌ها.
هدف شایعه‌سازان:
۱. ایجاد بدبینی نسبت به نظام و مسئولان آن
۲. افزایش اضطراب و نگرانی در مردم
۳. ترور شخصیت افراد موثر و خدوم
۴. ایجاد فضای ناسالم اجتماعی
۵. ایجاد تقابل و صف‌بندی میان آحاد مردم
۶. ایجاد وجاهت و اعتبار اجتماعی برای شایعه‌ساز
۷. اطمینان آفرینی و حمایت عاطفی
۸. فرافکنی، برای رهایی از ترس‌ها، آرزوها و خصومت‌ها
۹. صدمه زدن، تهمت زدن، غیبت کردن و سپربلا قرار دادن دیگران
۱۰. خودشیرینی نزد شنونده
۱۱. متزلزل کردن اعتماد عمومی
۱۲. شکستن ابهت و قدرت نظام اسلامی.
● اثرات شایعه در جامعه:
۱. ایجاد جنگ روانی
۲. ایجاد و افزایش اضطراب و نگرانی در جامعه
۳. تشدید کینهها و خصومت‌ها
۴. ایجاد تفرقه و تضاد در میان مردم
۵. اوجگیری غیبت، دروغ و تهمت در جامعه
۶. تقویت روحیه بدخواهی در میان مردم
۷. تقویت روحیه انتقامجوئی در جامعه
۸. حریم‌شکنی و نادیده گرفتن حرمت افراد
۹. زیرپا رفتن بسیاری از قوانین اخلاقی و اجتماعی
۱۰. به مخاطره افتادن انتظام اجتماعی
۱۱. تضعیف روحیه دگر دوستی و فداکاری
۱۲. تضعیف مؤلفههای اتحاد و یگانگی در بین مردم
۱۳. کاهش میزان بهره‌وری و تولید
۱۴. فلج کردن و از کار انداختن چرخه اقتصاد جامعه
۱۵. خدشه‌دار نمودن اعتبار اجتماعی افراد، موسسات و کشورها
۱۶. مشغول ساختن مقدار قابل‌توجهی از نیرو، فکر و وقت مردم در امور حاشیه‌ای و بیهوده
۱۷. متزلزل نمودن اعتماد عمومی
۱۸. سست کردن و مردد نمودن مردم در انجام کارهای لازم و مهم
۱۹. دلسرد کردن افراد لایق و موثر در امر خدمت‌رسانی
۲۰. بر باد دادن آبروی انسان‌های مفید و مثبت
۲۱. محروم کردن جامعه از خدمات افراد خدوم و اثرگذار
۲۲. رشد بی‌اعتمادی و بدبین کردن مردم به نظام و مسئولین آن
۲۳. رشد نارضایتی در جامعه از وضعیت موجود
۲۴. تخریب چهره رسانه‌های مورد اعتماد مردم.
● دقیقا به همین دلایل، اسلام عزیز با شایعه‌سازی و نشر شایعات مبارزه می‌کند:
۱. خداوند عزیز در آیه ۸۳ سوره نساء می‌فرماید: هنگامی‌که خبری امیدبخش یا نگران‌کننده به آن‌ها برسد، [بدون تحقیق]، آن را شایع می‌سازند؛ درحالی‌که اگر آن را به پیامبر و پیشوایانشان باز گردانند، کسانی که قدرت تشخیص کافی دارند، از ریشه‌های مسائل آگاه خواهند شد. [و به آن‌ها اطّلاع خواهند داد] و اگر فضل و رحمت خدا بر شما نبود، همگی، جز عدّه‌ی کمی، از شیطان پیروی می‌کردید [و گمراه می‌شدید].
۲. امیرالمؤمنین (علیه السلام) میفرمایند: لا تقل مالا تعلم بل لا تقل کل ما تعلم - نه تنها چیزی که علم نداری، بازگو نکن؛ بلکه همه آن چه را که میدانی نیز، نگو.
● اگر می‌خواهیم جلوی شایعات را سد کنیم و از اثرات تخریبی آن در جامعه و بر جامعه جلوگیری کنیم:
۱. تنها به خبر موثق اکتفا کنیم
۲. هر سخنی را نگوییم
۳. تردیدمان را با سخن ولایت محک بزنیم
۴. زبان خود را کنترل کنیم
۵. فقط سخن راست و با سند محکم را بگوییم
۶. تنها حرف اهل صداقت را در نوشتار خود بیاوریم.
دسته بندی مطالب:
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
- شماره قبلی
- 3 از 135
- شماره بعدی
کانال پرتو را در پیامرسان ایتا دنبال کنید
مطالب این سایت متعلق به نشریه پرتو بوده و استفاده از مطالب اختصاصی آن با ذکر منبع بلامانع است.
