با بررسی کیفیت ابلاغ و اجرای دستور الهی توسط پیامبر (صلی الله علیه وآله وسلم) در روز غدیر خم، به روشنی می‌توان دریافت که منطق الهی بر استمرار حکومت نبوی در قالب امامت است. رهبر معظم انقلاب اسلامی یکی از ابعاد مهم و اساسی واقعه غدیر را همین امر خطیر می‌دانند که باید با دقت به آن نگریست: «اگر با چشم تحقیق، مسلمین به این حادثه نگاه کنند، همه این معنا را تصدیق خواهند کرد که این حرکت عظیم پیغمبر در میانه‌ی راه حج، برگشت از حج، در وسط بیابان، در سال آخر عمر، با آن مقدمات، با آن مؤخرات، نام بردن از امیرالمؤمنین، معرفی کردن امیرالمؤمنین به اینکه «من کنت مولاه فهذا علیّ مولاه»، هیچ معنائی جز تعیین خط حکومت و ولایت در اسلام بعد از رحلت پیغمبر اکرم ندارد.»

 مدیریت جامعه طبق آموزه‌های قرآنی باید در اختیار حاکمان صالح و مصلح باشد که بستر مناسب برای تحقق جامعه آرمانی و توحیدی را برای بشر فراهم نمایند. در واقعه‌ی غدیر خم برای اهمیت دادن به این نکته است که مدیریت جامعه از اولویت‌های اولیه و از تأثیرگذارترین امور در هدایت و ضلالت مردم شمرده می‌شود. علاوه بر اهمیت داشتن مدیریت جامعه، مصداقی که این مسئولیت را برعهده هم بگیرد باید تطبیق کامل با معیارهای الهی در این زمینه را داشته باشد.

امام خامنه‌ای این جهت را یکی دیگر از ابعاد غدیر خم برشمرده‌اند: «مسئله‌ی غدیر و تعیین امیرالمؤمنین (علیه السلام) به عنوان ولی‌امر امت اسلامی از سوی پیامبر مکرم اسلام (صلی الله علیه وآله وسلم) یک حادثه‌ی بسیار بزرگ و پُرمعناست؛ در حقیقت دخالت نبی مکرم در امر مدیریت جامعه است. معنای این حرکت که در روز هجدهم ذی‌الحجه سال دهم هجرت اتفاق افتاد، این است که اسلام به مسئله‌ی مدیریت جامعه به چشم اهمیت نگاه می‌کند. این‌طور نیست که امر مدیریت در نظام اسلامی و جامعه‌ی اسلامی، رها و بی‌اعتنا باشد.»

 نقش بی‌بدیل دخالت مردم در جامعه و تعیین سرنوشت خویش، بُعد دیگری است که در غدیر خم به وضوح آن را می‌بینیم. امام خامنه‌ای نفی بی‌اعتنایی به سرنوشت جامعه و مسئولیت‌پذیری و مشارکت حداکثری را بُعد دیگری از غدیر خم معرفی کرده‌اند: «در نظام اسلامی، هر کس متدیّن به عقیده و شریعت اسلام است، در امر حکومت دارای مسئولیت است. هیچ‌کس نمی‌تواند خود را از موضوع حکومت کنار بکشد. هیچ‌کس نمی‌تواند بگوید: «کاری انجام می‌گیرد؛ به من چه؟!» در موضوع حکومت و مسائل سیاسی و مسائل عمومی جامعه در نظام اسلامی، «به من چه» نداریم! مردم برکنار نیستند. بزرگ‌ترین مظهر دخالت مردم در امور حکومت، غدیر است. خودِ غدیر این را به ما آموخت و لذاست که عید غدیر، عید ولایت است، عید سیاست است، عید دخالت مردم در امر حکومت است.» 

رهبر معظم انقلاب اسلامی یکی دیگر از ابعاد غدیر را نفی نگاه سکولار به دین بیان نموده و حقیقت واقعه غدیر خم را پیوند دیانت و سیاست و حضور دین در متن جامعه می‌دانند: «آن کسانی که سعی کردند اسلام را از مسائل اجتماعی و از مسائل سیاسی برکنار بدارند و آن را منحصر کنند به مسائل شخصی و مسائل خصوصی زندگی افراد - و در واقع نگاه سکولار به اسلام داشته باشند که تبلیغات دشمنان و دست‌های دشمنان هم این بینش را در بین مسلمانان در طول سالیان دراز ترویج کرده است - جوابشان مسئله‌ی غدیر است... نصب امیرالمؤمنین، فقط به معنای نصب جنبه‌های معنوی نبود؛ بلکه می‌شود گفت که مسئله‌ی جنبه‌های معنوی قابل نصب نیست؛ آنچه قابل نصب است عبارت است از: حکومت، کشورداری، سیاست، مدیریّت جامعه‌ی اسلامی؛ این را پیغمبر اکرم به مردم توصیه کرد.»  حضرت آیت‌الله العظمی امام خامنه‌ای تک بعدی بودن واقعه غدیر خم را نفی نموده و آن را نشانه جامعیت اسلام معرفی نموده‌اند. ایشان این رویداد را مانع از رخنه کردن دوباره تعصبات جاهلیت و کم فروغ شدن مشعل برافراشته اسلام معرفی نموده‌اند که اگر این تدبیر الهی نبود، کار پیامبر ناتمام می‌ماند: «رسوبات تعصبات جاهلی به قدری عمیق بود که شاید برای زدودن آن‌ها سال‌های بسیار طولانی نیاز بود... برای پاک کردن رسوبات جاهلی از اعماق این جامعه و مستقیم نگه داشتن خط هدایت اسلامی بعد از ده سالِ زمان پیغمبر، یک تدبیری لازم بود. اگر این تدبیر انجام نمی‌شد، کار ناتمام بود. این که در آیه‌ی مبارکه‌ی سوره‌ی مائده می‌فرماید: «الیوم اکملت لکم دینکم و اتممت علیکم نعمتی»، تصریح به همین معناست که این نعمت - نعمت اسلام، نعمت هدایت، نعمت نشان دادن صراط مستقیم به جامعه‌ی بشریت - آن وقتی تمام و کامل می‌شد که نقشه‌ی راه برای بعد از پیغمبر هم معین باشد؛ این یک امر طبیعی است... این هم فکر پیغمبر نبود، این هدایت الهی بود، دستور الهی بود، نصب الهی بود؛ مثل بقیه‌ی سخنان و هدایت‌های نبی مکرم که همه، الهام الهی بود... مسئله‌ی غدیر این است؛ یعنی نشان‌دهنده‌ی جامعیت اسلام و نگاه به آینده و آن چیزی که در هدایت و زعامت امت اسلامی شرط است.» مسئله‌ی غدیر خم اگر درست تبیین شود، همان‌طور که امام خامنه‌ای فرموده‌اند، می‌تواند به عنوان یکی از مشترکات مذهبی و وسیله‌ی ائتلاف و برادری امت اسلامی قلمداد شود. «دشمن می‌خواهد مسئله‌ی غدیر را یک مایه‌ی برادرکشی و جنگ و خونریزی قرار بدهد؛ در حالی که غدیر می‌تواند وسیله‌ی ائتلاف و برادری مسلمان‌ها با هم باشد. مرحوم شهید مطهری (رضوان‌اللَّه‌علیه) ثابت کردند که الغدیر علامه‌ی امینی، وسیله‌ی وحدت مسلمین است. بعضی خیال می‌کردند کتاب الغدیر ممکن است مایه‌ی افتراق بشود. ایشان می‌گوید اگر درست فکر کنیم، درست عمل کنیم، کتاب الغدیر مایه‌ی وحدت دنیای اسلام است. برادران اهل سنت ما هم می‌توانند در یک محیط خالی از پیش‌داوری به منابع غدیر مراجعه کنند؛ یا می‌پذیرند، یا نمی‌پذیرند. در هر دو صورت، قضیه‌ی غدیر هیچ‌گونه جنگ و دعوای بین پذیرنده و نپذیرنده به وجود نمی‌آورد.»

بدون تردید امیرالمومنین (علیه السلام) بزرگ‌ترین الگو و آموزگار وحدت بین مسلمین است. نوع مواجهه حضرت هنگامی که به نصب الهی پیامبر عمل نشد، درسی بزرگ برای امت اسلامی است. حضرت امام خامنه‌ای این ویژگی امیرالمؤمنین را بُعد دیگری از حقیقت غدیر خم می‌دانند. «یک بُعد دیگر این است که توجه داشته باشیم امیرالمؤمنین با این موقعیت، با این وضوحِ معنای امامت آن بزرگوار که منصوب پیغمبر و منصوب الهی است، آن وقتی که ملاحظه کرد و دید که جامعه‌ی اسلامی آسیب‌پذیر است و اگر او بخواهد دنباله‌ی این حق را بگیرد و مطالبه کند، ممکن است اسلام به خطر بیفتد، کنار نشست. این هم یک مسئله‌ی مهمی است. نه فقط کنار نشست - یعنی ادعا را مطرح نکرد که اختلاف و شق عصای مسلمین نشود - بلکه همکاری کرد با کسانی که به نظر امیرالمؤمنین صاحبان منصب حق نبودند - که بر جامعه‌ی اسلامی حکومت می‌کردند - چون دید که امروز اسلام به این احتیاج دارد؛ فداکاری. این هم یک درس دیگر است برای ما. این هم درس غدیر است، درس علوی است.»

 عیارسنجش حکومت‌های مبتنی بر اسلام، الگوپذیری از حکومت علوی است. غدیر خم در صدد معرفی بهترین الگو در زمینه فردی و حاکمیتی است. حضرت امام خامنه‌ای فاصله گرفتن از الگوی معرفی شده در غدیر خم و دلبستگی به الگوهای معرفی شده غربی را بزرگ‌ترین خطر برای جامعه اسلامی می‌دانند. «بزرگ‌ترین خطر برای نظام و حکومتی مثل نظام و حکومت ما که با نام اسلام به وجود آمده، این است که ما فراموش کنیم الگوی حکومت ما، امیرالمؤمنین است؛ به الگوهای رایج دنیا و تاریخ نگاه کنیم و خود را با آن‌ها مقایسه کنیم؛ به روش حکومت‌های منحرفی که در طول تاریخ روزبه‌روز به بشریّت ضربه زدند، نگاه کنیم که اگر یک جنبه از زندگی انسان را رونقی بخشیدند، جنبه دیگری را دچار ضایعات جبران ناشدنی کردند. همّت جمهوری اسلامی باید این باشد که خود را به آن الگویی که در غدیر معرفی شد و در دوران پنج‌ساله حکومت امیرالمؤمنین، نمونه آن نشان داده شد، نزدیک کند.» ولایت را باید بهترین مدل حکومتی برای علاج مشکلات عمومی جامعه اسلامی معرفی کرد که برای همه جوامع اسلامی راهگشاست. «اگر حکومت اسلامی به معنای حقیقی - یعنی همان ولایت - به عنوان شعار برای مسلمانان مطرح شود، علاج ضعف را هم می‌کند؛ علاج اقتصاد را هم می‌کند؛ علاج دست‌نشاندگی را هم می‌کند؛ علاج دیکتاتوری را هم می‌کند؛ بنابراین، پرچم ولایت، یک پرچم اسلامی است. من از همه برادران شیعه و سنی در کشور خودمان دعوت می‌کنم که به مسئله غدیر با این چشم نگاه کنند و این بخش از حدیث غدیر و مسئله غدیر را مورد توجه قرار دهند. برادران سنی ما هم مثل ما روز غدیر را عید بگیرند؛ عید ولایت. برای اینکه اصل تولد مسئله ولایت، اهمیتش بسیار زیاد است؛ مثل اهمیت ولایت امیرالمؤمنین (علیه السلام) که این دیگر بین ما و برادران سنی مشترک است.»