نجم‌الدین ابوالحسن علی بن ابوالغَنائم عَلَوی عُمَری مشهور به ابن صوفی (حدود۳۹۰-حدود۴۶۰ق)، نسب‌شناس شیعه و نویسنده کتاب المجدی فی انساب الطالبیین است.

ابن صوفی در بصره متولد شد و همانجا پرورش یافت و به علت انتساب به جدّش، عُمَر الاطرف، فرزند امیرالمومنین حضرت علی (علیه السلام) معروف به ابن تغلبیه به عُمَری و نیز علوی مشهور است.

پدر ابن صوفی، ابوالغنائم محمد، معروف به ابن مهلبیه از مراجع علم انساب به شمار می‌آمد. در واقع نسب‌شناسی در خاندان ابن صوفی سابقه‌ای دیرینه داشت و حتی جدّ ششم وی، محمد صوفی که ابن صوفی به او منسوب است و به فرمان هارون‌الرشید به قتل رسید نیز نسب‌شناس بود.

ابن صوفی در بیان نسب زید بن علی، به مذهب دوازده امامی خود اشاره کرده است. به نوشته ابن طقطقی در الاصیلی، ابن صوفی در موصل درگذشت. ابن صوفی چنانکه خود می‌گوید، از کودکی به دانش‌های گوناگون و به ویژه نسب‌شناسی پرداخت و از محضر استادانی بزرگ بهره برد. ابن طاووس او را سرآمد نسب‌شناسان روزگار خود شمرده است و به گفته ابن عنبه قول ابن صوفی در این زمینه حجت بود. ابن صوفی را ادیب و شاعر و فقیه نیز دانسته‌اند.

ابن صوفی در ۴۲۳ق از بصره به موصل مهاجرت کرد و در این شهر همسر گزید و ماندگار شد. وی برای کسب تجربه و دانش‌اندوزی به سرزمین‌ها و شهرهای بسیاری چون رمله، نصیبین، شام، مَیافارفین، مصر، عمان، کوفه و عکبرا مسافرت کرد.

آثار

المجدی فی انساب الطالبیین

ابن صوفی در ۴۴۳ق به مصر سفر کرد و در آنجا برخی از آثار خود را به مجدالدوله ابوالحسن احمد نقیب النقبای طالبیان در حکومت فاطمیان عرضه داشت. ابوطالب محمد، پسر مجدالدوله از ابن صوفی خواست تا کتابی مختصر در انساب بنگارد. او نیز کتاب را به پاس عنایت مجدالدوله بدو منسوب کرد و آن را المجدی نامید.

ابن طباطبا از نویسندگان معاصر ابن صوفی نخستین کسی است که از این کتاب نام برده و این نکته نشان می‌دهد که المجدی در زمان حیات مؤلف از شهرت و اعتبار برخوردار بوده است.

المجدی در نسب پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله وسلم) و امامان شیعه تا امام جواد (علیه السلام) و فرزندان و نوادگان آنها نوشته شده و ابن صوفی مذاهب علمای انساب و اختلاف آراء آنان را نیز در این اثر گنجانده است.