محمد ملکزاده
همزمان با اعلام خبر آغاز مذاکرات غیر مستقیم میان ایران و آمریکا، قیمت دلار و سکه که در روزهای قبل از مذاکره بطور هیجانی افزایش یافته بود، روند نزولی به خود گرفت. این در حالی است که هنوز نتیجه مذاکرات بسیار مبهم است و چشمانداز روشنی برای آن متصور نیست. این هیجانات کاذب در بازار طلا و ارز، دوگانه ساختگی «مذاکره - معیشت» را به عنوان ابزاری برای فشار به تیم مذاکرهکننده تداعی میکند. واقعیتی که باید پذیرفت این است که تصور برطرف شدن مشکلات اقتصادی کشور از طریق مذاکره با آمریکا، سادهاندیشی است. همچنانکه رهبر انقلاب در بهمن ماه سال گذشته در توصیهای به مسئولان کشور فرمودند: «مذاکرهی با آمریکا هیچ تأثیری در رفع مشکلات کشور ندارد. این را باید ما درست بفهمیم. اینجور به ما وانمود نکنند که اگر نشستیم پشت میز مذاکره با آن دولت، فلان مشکل یا فلان مشکل حل میشود. نه، نخیر! با مذاکره با آمریکا هیچ مشکلی حل نمیشود. دلیل؟ تجربه. ما در دهه ۹۰ نشستیم با آمریکا مذاکره کردیم حدود دو سال. یک معاهدهای هم تشکیل شد. البته آمریکا تنها نبود چند کشور دیگر هم بودند. لکن محور آمریکا بود...». (بیانات رهبر انقلاب؛ ١٩/ ١١/ ١۴٠٣)
بنابراین، در این شرایط، دولت و ملت ایران قاعدتاً باید انتظارات خود را از نتایج مذاکرات کاهش دهند. دولت نباید معیشت مردم را به مذاکرات گره بزند. تجربه نشان داده حتی اگر نتایج مذاکرات کاملاً به نفع ایران هم تمام شود، دولت آمریکا به آن پایبند نخواهد ماند و تحریمها را رفع نخواهد کرد. تنها راه رفع مشکلات، اتکا به توانمندیهای داخلی و بیاثرسازی تحریمهاست. هرگز فراموش نکنیم که بارها وعده بهبود وضع اقتصادی در صورت مذاکره با اتحادیه اروپا، ۵+۱، برجام و... هم داده شد؛ اما پس از همه اینها، هیچ اتفاق مثبتی در اقتصاد ایران حاصل نشد. زیرا غرب و به خصوص آمریکا هرگز نمیخواهد وضعیت اقتصاد ایران بهبود یابد. پس به حکم عقل و تجربه، دولت نباید اقتصاد کشور را به مذاکرات گره زند.
توجه به هدایتهای هوشمندانه رهبر معظم انقلاب در مسیر گفتگوها
رهبر انقلاب همواره با هوشمندی، تحرکات دشمن و اتفاقات داخلی را رصد کرده و با درایت مثالزدنی خویش، کشتی انقلاب را هدایت نمودهاند. نظر و فرمان ایشان به حکم عقل، شرع و قانون کشور، فصل الخطاب است. هر جا مسئولان طبق نظر رهبر انقلاب عمل کردند، دشمنان را ناامید ساختند و هر جا به میل خود رفتار کردند، دشمنان موفق شدند به کشور و ملت صدمه بزنند. در دور قبلی مذاکرات هستهای که به برجام ختم شد، رهبر انقلاب شروطی برای امضای برجام تعیین کردند؛ ولی متاسفانه تیم مذاکره کننده نسبت به نظر رهبر انقلاب و شروط تعیین شده از سوی ایشان کمتوجهی کردند، از این رو به رغم اجرای کامل برجام از سوی ایران به تعبیر مسئولان همان دولت، تقریباً هیچ منفعتی عاید کشور نشد. در این دور از مذاکرات باید تجربه گذشته را فراموش نکرد تا کشور به همان مشکلات گرفتار نشود. امروز دشمن به خیال خام خود، مذاکرات را فرصتی برای نابودی توان دفاعی ایران و پیاده کردن نقشههای شوم آمریکا و اسرائیل در لیبی و سوریه میداند که صد البته به فضل الهی با رهبری داهیانه ولایت فقیه، این توطئه دشمن نیز مثل همیشه نقش بر آب خواهد شد. ولی مسئولان نیز هرگز نباید در اطاعت از فرامین رهبری کوتاهی کنند.
توجه به اصل مهم بدبینی به آمریکا
بدعهدی آمریکا در مواجهه با جمهوری اسلامی ایران و حتی کشورهای دیگر، فارغ از هر دولت و حزبی که در کاخ سفید حاکم باشد، یک اصل تجربه شده در سیاستهای خارجی آمریکا است. تفاوت ترامپ با رؤسای جمهور دیگر این کشور، آشکار ساختن ماهیت واقعی آمریکا در یکجانبهگرایی و عدم پایبندی به تعهدات و قواعد بینالمللی بدون هرگونه پردهپوشی است. این موضوع در خروج آمریکا از معاهداتی مانند نفتا، ترانس - پاسیفیک، یونسکو، شورای حقوق بشر، توافق پاریس، توافق نیویورک، معاهدات آب و هوایی و برخی دیگر از توافقات مربوط به محیط زیست اثبات گردید. اما این ویژگی اختصاص به ترامپ ندارد. پس از امضای معاهده برجام، آقای ظریف امضای جان کری، وزیر امور خارجه وقت آمریکا را برای ضمانت آن کافی میدانست، در حالی که همین آقای کری در مقالهای که اخیراً در والاستریت ژورنال نوشت، ضمن حمایت از سیاستهای ترامپ در قبال ایران، از دولت امریکا فشار بیشتر بر ایران را خواستار شد و گفت: «ایران در گوشه رینگ است؛ توافق ترامپ با تهران باید گستردهتر از برجام باشد»!
این سخن فردی است که در زمان ریاستجمهوری باراک اوباما، وزیر خارجه آمریکا بود و از معماران اصلی برجام محسوب میشود. فردی که خود برجام را معماری و امضا کرده، اکنون خواستار نقض برجام و توافقی گستردهتر از آن است! بنابراین اصل مهم بدبینی به دولت آمریکا به ویژه دولت کنونی این کشور از سوی مسئولان جمهوری اسلامی ایران نکتهای است که باید همیشه مد نظر قرار گیرد. تیم مذاکره کننده باید ضمن ارزیابی دلایل ناکامی در مذاکرات برجام، از تجربیات گذشته درس گرفته و هرگز اشتباهات گذشته را تکرار نکند. امیدواریم دولت وفاق در این آزمون بزرگ سربلند بیرون آید.