«راستگویی» از اعمال نیکوی انسانی و نزد دین و خرد از جایگاه ویژهای برخوردار است. فطرت پاک انسان ایجاب میکند که آدم سالم و متعادل، دل و زبانش یکسو و هماهنگ باشد، ظاهر و باطنش یکی باشد و آنچه را باور دارد بر زبان جاری کند.
دیدگاه اسلام
اسلام دینی فطری است و راستی نیز خواست فطرت است، پس این دو پیوندی ناگسستنی دارند و در روایات اسلامی با تعابیر گوناگونی بر راستگویی مسلمانان تأکید شده و آن را از اصول ایمان و تدیّن به حساب آوردهاند.
رسول اکرم (صلی الله علیه و آله) میفرماید:
«الصّدْقُ مُبارَك وَ الکذْبُ مَشْؤُومٌ»
راستي، مبارک ،و دروغ نامیمون است.
امیرمؤمنان صلوات الله علیه، راستگویی را قویترین پایه ایمان، ملاک دین و الهام از سوی خدا دانسته، میفرمایند:
«اَلصدقُ اقوی دَعائِمِ الایمانِ»
راستی قویترین رکن ایمان است.
«شَیْئانِ هُما مِلاكُ الدّین؛ الصِّدْقُ وَ الْیَقينُ»
دو چیز ملاک دین است؛ راستی و یقین.
«اِذا اَحَبَّ اللهُ عَبْداً الهَمَهُ الصِّدقَ»
وقتي خدا بندهای را دوست بدارد، راستی را به او الهام میکند.
حضرت صادق (علیهالسلام) نیز میفرمایند:
«اِنَّ اللهَ لَمْ یَبْعَثْ نبیًّا اِلّا بِصدقِ الْحَديثِ وَ اداء الاَمانَةِ اِلَي البَرِّ والفاجِرِ»
خداوند هیچ پیامبری برنینگیخت جز با راستی و امانتداری نسبت به نیکوکار و بدکار.
با این وصف اگر بگوییم راستی و درستی، شالوده دین و ایمان را تشکیل میدهد و آنکه از این خصلت زیبا و حیاتی برکنار باشد در واقع دین در او بیریشه است، سخن گزافی نگفتهایم.
امام صادق (علیهالسلام) به این حقیقت تصریح کرده میفرمایند:
«لاتَنْظُروُا الی طُولِ رُکُوعِ الرَّجُلِ وَ سجودِهِ، فَاِنَّ ذلِکَ شَئءٌ قَدِ اعْتادَهُ وَ لَو تَرَكَهُ استَوحَشَ لِذلِكَ ولکنَ انْظُرُوا الی صدقِ حدیثهِ وَ اَداءِ اَمانَتهِ»
(براي شناخت تدین افراد) به طولانی شدن رکوع و سجده او نگاه نکنید؛ چرا که به آن عادت کرده و اگر ترکش کند، وحشت زده میشود؛ لیکن به راستگویی و امانتداری او توجه کنید.