رسول اکرم (صلی الله علیه وآله وسلم):  هر کس برادر دینی خود را خالصانه دیدار کند، خدای متعال به او می‌فرماید: تو مهمان و زائر منی، پذیرایی از تو بر عهده من است و من به خاطر اینکه برادر دینی‌ات را دوست می‌داری، بهشت را بر تو واجب ساختم.  (وسائل الشیعه، ج 10، ص 457)

شروعی بی‌فرجام، پایانی بی‌کلام

نسا جعفری

حافظه‌ی جمعی در هر جامعه‌ای، زمینه‌ساز ایجاد تعاریفی مشترک خواهد بود. زمینه دینی و فرهنگی حاکم بر کشور ما، بسیاری از تصاویر و تعاریف را بازنمایی کرده که زمینه‌ساز شکل‌گیری کهن الگوها را فراهم می‌کند. اما برای قرارگیری رویداد یا واقعه‌ای در حافظه‌ی جمعی، عوامل زیادی از جمله قوت ماجرا و نفوذ آن درگیر می‌باشد. چند روزی از سالگرد فوت خانم امینی می‌گذرد؛ اما کمتر کسی آن را به خاطر داشت. فضای مجازی نیز واکنش خاصی به دومین سالگرد شروع حرکت زن، زندگی، آزادی نشان نداد. نگاهی به تاریخ اغتشاشات ایران نشان می‌دهد در مورد برخی از آن‌ها مانند اعتراضات کوی دانشگاه در سال ۱۳۷۸، سالگردها به صورت پررنگ خودنمایی کرده است؛ اما در این جریان، حتی سالگرد اول نیز با قدرت و صلابت از سوی طرفداران دنبال نشد. حافظه جمعی از این اتفاق به سرعت خالی شد. این امر به چند دلیل صورت گرفت: 1.  اساساً حرکت زن زندگی آزادی حرکتی جمعی نبود. طیف طرفداران این حرکت در مقایسه با اغتشاشات کوی دانشگاه در سال ۷۸ بسیار محدود بود. اگرچه در ابتدا شمار افراد قابل توجه بود؛ اما تنوع فکری فرهنگی کنشی و ارزشی در افراد طرفدار دیده نمی‌شد.  2. بیش از اینکه اعتراضات پاییز ۱۴۰۱ واقعی باشد، فکر و قلابی بودن اخبار، بعضاً بسیاری از طرفداران را به ورطه ناامیدی و بی‌انگیزگی کشاند. اخبار دروغین اشغال شهرهای مرزی، بسته بودن بازار و شکنجه‌های لیدرهای اغتشاش، نتیجه‌ای جز بدگمانی به رسانه‌های حامی نداشت. 3. رهبری ضعیف مشتت و بی‌برنامه، مانع از این شد که این جریان به درستی کانالیزه شود و به یک حرکت فرهنگی برآمده از بطن مردم تبدیل گردد. 4. در این حرکت پیش از آنکه حضور واقعی رخ‌نمایی کند، رسانه و حضور مجازی، بازیگردانی می‌کرد. مثلاً در اعتراضات ۷۸ علی‌رغم فقدان فضای مجازی قدرتمند، حضور واقعی تاثیر به مراتب بیشتری در کنشگری مردم داشت.
عده‌ای این‌طور وانمود می‌کردند که افراد حاضر در اغتشاشات، مخالف ضعف‌های مدیریتی و اقتصادی کشور هستند، در حالی که بر عکس، هدف آنها برطرف کردن ضعف‌ها نبود؛ بلکه هدفشان از بین بردن نقاط قوت کشور بود. پس از دستور کارتر در ۴۳ سال قبل برای سرنگونی جمهوری اسلامی، امریکایی‌ها از هر وسیله‌ای به‌خصوص تبلیغات و پروپاگاندا برای تحقق این هدف استفاده کرده‌اند؛ اما همچنانکه در این اغتشاشات هم مشخص شد، ناکام مانده‌اند و ملت بزرگ ایران و مسئولان کشور به فضل الهی، با همت به کارهای بزرگ و تحولی، به رفع نقاط ضعف و شتاب بیشتر در مسیر تحقق اهداف و خواسته‌ها ادامه می‌دهند (بیانات مقام معظم رهبری در دیدار با مردم قم، 19/10/1401).