امام حسین علیه‌السلام:  بخشنده‌ترین مردم کسی است که به آنکه امید ندارد و درخواست یاری نکرده، کمک کند و ببخشد. (کشف الغمه، ج ۲، ص۳۰) 

سواد رسانه‌ای؛ چگونه هر چیزی را باور نکنیم؟ (قسمت دوم)

فراز صالحی

 

اگر رسانه را در لغت‌نامه‌های فارسی هم جست‌وجو کنیم، به معنی «انتقال دادن» یا «رساندن» می‌رسیم. تمامی تعریف‌های رسانه به ما نشان می‌دهد که رسانه یک هدف اصلی دارد، آن هم همان «رساندن» است. این «رساندن» می‌تواند شامل ارسال یک یا چند پیام مختلف، مطلع کردن افراد، سرگرم کردن یا حتی در مواردی گمراهی، جهت‌دهی به افکار و مجاب کردن افراد نیز باشد. در نظر داشته باشید که با توجه به پیشرفت فنّاوری، ابزارهای رسانه بسیار گسترده شده است و صاحبان آن می‌توانند با توجه به اهدافی که دارند، چه مثبت و چه منفی، اثرات مختلفی را روی زندگی افراد بگذارد. پس برای آگاه شدن از نقش رسانه شاید بهتر باشد، ابتدا کمی بیشتر درباره چرایی ایجاد شدن و اهداف آن بدانیم.
شبکه اجتماعی؛ رسانه؛ هدفمند، آگاهی‌دهنده و گاهی خطرناک
رسانه‌ها می‌توانند اهداف مختلفی نسبت به یکدیگر داشته باشند. هدف یک رسانه می‌تواند شامل طیف گسترده‌ای از موارد مختلف مانند ایجاد آگاهی، سرگرمی یا حتی مجاب کردن افراد باشد. برای مثال هدف یک فیلم هم می‌تواند سرگرم کردن مخاطب‌ها و درآمدزایی برای شرکت تولید کننده باشد و هم می‌تواند پیام‌ها یا موضوعات مختلف را به مخاطب‌های خود بگوید؛ مثلا افراد را نسبت به یک دغدغه روز جامعه، آگاه کند. یا مثلا هدف از تبلیغات در رسانه‌ها می‌تواند مجاب و راضی کردن افراد برای خرید یا استفاده از خدمات و محصولات مختلف شرکت‌ها باشد.
با توجه به این موضوع می‌توان گفت این اهداف هستند که باعث تشکیل شدن رسانه‌ها می‌شوند. اهداف هستند که به رسانه‌ها نشان می‌دهند روی چه موضوعی باید تمرکز کنند و چگونه تصمیم بگیرند. شاید یک مثال خوب برای هدف و حوزه تمرکز رسانه، صفحه اول یک روزنامه باشد. روزنامه‌ها مطالب مختلفی را در صفحات خود چاپ می‌کنند؛ اما همیشه موضوع‌های مهم‌تر و بااهمیت‌تر را در صفحه اول خود می‌آورند. در واقع آن‌ها بین تمامی مطالبی که دارند، با توجه به هدفشان تصمیم می‌گیرند که کدام‌یک را در صفحه اول بیاورند.