مولانا جلال‌الدین بلخی در سال ۵۸۶ هجری به دنیا آمد. او یکی از اندیشمندان زمان خود بود و مریدان بسیاری داشت. وی شاعری توانا بود و اوج هنرش در مثنوی‌معنوی نمود پیدا می‌کند. آشنایی مولانا با شمس که تقریباً در سال ۶۲۸ هجری رخ داد، تحولی شگرف در زندگی‌اش به وجود آورد. مثنوی‌معنوی، دیوان شمس، فیه ما فیه، مکتوبات، مجالس سبعه ازجمله آثار این شاعر برجسته است. اشعار او از لحاظ اندیشه و زبان، بسیار قوی است و همین امر سبب شده نه‌تنها در میان فارسی‌زبانان؛ بلکه در تمام جهان مخاطب داشته باشند و آثارش به چندین زبان ترجمه شوند. مولانا اشعار قابل‌توجهی در رابطه با واقعه کربلا و روز عاشورا دارد. باید توجه داشت که مولانا گاهی به واقعه عاشورا نگاهی متفاوت دارد. مولوی در اوایل دفتر ششم، داستان تخیلی را به نظر آورده است که شاعری غریب در روز عاشورا وارد شهر شیعه‌نشین حلب می‌شود و با تعجب می‌بیند تمامی شهر در شیون و شورند:

روز عاشورا همه اهل حلب

باب انطاکیه اندر تا به شب

گرد آیند مرد و زن جمعی عظیم

ماتم این خاندان دارد مقیم

این مرد علتش را جویا می‌شود. مردم حلب در پاسخ می‌گویند که مگر نمی‌دانی امروز روز ماتم سیدالشهدا علیه السلام است. شاعر غریب می‌گوید: مگر شما تا به حال خواب بوده‌اید و الآن بیدار شده‌اید؟

خفته بودستید تا اکنون شما؟ 

که کنون جامه دریدید از عزا

پس عزا بر خود کنید ای مردگان

زآن‌ که بد مرگی است این خواب گران

سپس این‌گونه می‌گوید:

روح سلطانی ز زندانی بجست

جامه چه درانیم و چون خاییم دست

شاعر، امام حسین علیه السلام را سلطانی می‌داند که از زندان دنیا رها شده و به سوی معشوق می‌رود. از خواندن این بیت، حدیثی از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله به ذهنم آمد که می‌فرمایند: «الدنیا سجن المؤمن و جنه الکافر». (بحارالأنوار، ج ۷۴، ص۱۵۹، باب ۷) با تأمل‌کردن در این شعر می‌توان فهمید که نگاه مولانا این است که امام حسین علیه السلام و یاران شهیدش در عاشورا به وصال یار رسیدند و اکنون زنده‌اند و در کنار پروردگار خویش هستند و ما باید به حال خود چاره کنیم. مولانا همچنین در ابیات دیگر این شعر، امام حسین را «خسرو دین» می‌نامد. مولانا در شعر فاخری دیگر در رابطه با کربلا این‌گونه می‌سراید:

کجایید ای شهیدان خدایی

بلاجویان دشت نینوایی

کجایید ای سبک‌روحان عاشق

پرنده‌تر ز مرغان هوایی

کجایید ای ز جان و جا رهیده

کسی مر عقل را گوید کجایی

کجایید ای در زندان شکسته

بداده وام‌داران را رهایی

کجایید ای در مخزن گشوده

کجایید ای نوای بی‌نوایی

در این شعر، سلامت زبان و حماسه‌ای بی‌تکلف را می‌بینیم. شعری که تا امروز در همه محافل به‌ خصوص (جبهه‌های نبرد) زمزمه می‌شود. مقام معظم رهبری نیز در دیدار با شاعران در رمضان ۹۸ به این شعر اشاره کردند و آن را شعری ویژه خواندند.