حمزه گیلانی، از فیلسوفان شیعه در قرن دوازدهم و شاگرد ملا محمدصادق اردستانی است. او اهل گیلان و ساکن اصفهان بوده و به همین سبب به اصفهانی نیز مشهور است. تاریخ تولد او در منابع ذکر نشده و تاریخ وفات وی را حزین لاهیجی اواخر محاصره اصفهان توسط افغان‌ها (۱۱۳۴) گزارش کرده است.

ملاحمزه از برترین شاگردان ملا محمدصادق اردستانی بود و در زمان استادش به تبحر در فلسفه، مشهور بود. او در حوزه فلسفی اصفهان از طبقه‌ای از فیلسوفان به شمار می‌آید که در گسترش و تحکیم فلسفه ملاصدرا و شناساندن آن مؤثر بوده‌اند. قزوینیاو را فیلسوفی بزرگ، حکیمی برجسته و محققی ژرف‌اندیش در مسائل حکمی و مطالب عالی دانسته است.

از شاگردان او اطلاع چندانی در دست نیست و ظاهراً ملا اسماعیل خواجویی در محفل علمی او و ملا محمدصادق اردستانی شرکت می‌کرده است. از حمزه گیلانی این آثار به‌جا مانده است:

حکمت صادقیه که تقریر درس‌های ملا محمدصادق اردستانی است. حمزه گیلانی که در واقع فرزند معنوی او به شمار می‌رفته، در خلال تعلیم گرفتن مبحث نفس و قوای انسانی نزد استاد، به امر او به تدوین آن پرداخته است. اما نگارش آن به دلیل حمله افغان‌ها به پایان نرسیده است. بعدها ملا اسماعیل خواجویی آن را تکمیل کرد و دیباچه آن را محمدعلی تونی خراسانی، به درخواست او تدوین کرد و کتاب را «الحکمه الصادقیه» نامید. به نظر آقابزرگ طهرانی، رساله منسوب به ملا حمزه گیلانی با عنوان فی تحقیق مطالب النفس و مسائلها باید همان حکمت صادقیه باشد. ترتیب فصول این اثر همانند فن ششم طبیعیات شفاء است؛ اما از جهت محتوا متأثر از حکمت ذوقی و فلسفه ملاصدرا است. این رساله در جلد چهارم منتخباتی از آثار حکمای الهی ایران، به همت سید جلال الدین آشتیانی در (۱۳۵۸ش) در مشهد چاپ شده است.

رساله فی التشکیک حواشی بر شفاء ابن سینا

شرح بخش «ان الجوهریه و العرضیه من ثوانی المعقولات» از تجرید الاعتقاد خواجه نصیر الدین طوسی