گناهان در یک تقسیمبندی کلّی بر دو قسمند؛ قسمی حقّ اللَّه محض میباشند و چیزی از حقوق بندگان در آنها نیست. این بخش از گناهان، منحصراً تعدّی به حقّ خداوند محسوب میشوند. از جمله این گناهان، کفر، شرک، ریا، ترک برخی واجبات مانند روزه و... میباشند.
بخش دیگر از گناهان، حقّ اللَّه و حقالناس میباشند. خدای متعال برای بندگان خود حقوقی در نظر گرفته و تعدّی نسبت به آن حقوق، موجب پایمال شدن حقّ خلق میباشد؛ ولی چون واضع این حقوق چنانچه گفتیم خداوند است، تعدّی به حقّ خلق، در واقع تعدّی به حقّ اللَّه نیز شمرده میشود. این بخش از معاصی را هر چند هم حق اللَّه و هم حقالناس میباشند، اصطلاحاً گناهان حقالناس مینامند.
قتل، غصب، افتراء و.. . از این جملهاند.
حضرت امیر علیهالسلام در روایت ذیل، تقسیم دیگری برای گناهان بیان فرموده و گناه را به سه قسم حقّ اللَّه، حقّ نفس و حقّ غیر (الناس) تفسیر نموده است.
امیرالمومنین علی علیهالسلام:
"هرکسی از شما توانائی این را داشته باشد که خدا را در حالی ملاقات کند که دستش از خون و اموال مسلمانان پاک باشد و زبانش از عرض و آبروی آنها مبرا باشد، باید چنین کند... بدانید که ظلم بر سه دسته است: ظلمی که هرگز بخشوده نمیشود، ستمی که بدون مجازات نمیباشد، و ظلمی که از آن صرف نظر شده و بازخواست ندارد؛ اما ظلمی که بخشودنی نیست، شرک به خداوند است. خدا پاک و منزه میفرمایند: خداوند هیچگاه از شرک به خود نمیگذرد. اما ظلمی که حتماً بخشوده میشود، ستمی است که بنده با گناه صغیره به خود نموده است و اما ستمی که بدون مجازات نمیماند، ظلم برخی عباد به یکدیگر است، قصاص در آنجا بسیار سخت میباشد. چنین قصاصی جراحت با کارد و یا ضربه تازیانه نیست؛ بلکه چیزی است که اینها در مقابلش کوچک است، مبادا که در دین، متلوّن و چند رنگ باشید".
در این روایت حضرت بر گناهان حقّ النّاسی تأکید بیشتری نموده و آنها را از جمله گناهانی دانسته که وعده قطعی بر بخشش آنها داده نشده است. تاریخ دوران محدود خلافت آن حضرت، داستانهایی بس زیبا از توجه ایشان به رعایت بیت المال دارد.