- حاج آقا «حدیث منزلت» چه حدیثی است؟

- حدیث منزلت، فرمایشی از رسول خداست که در حق امیرالمومنین علی (علیه السلام) فرموده است: «انْتَ مِنّی بِمَنْزِلَةِ هارونَ مِنْ موسی الّا انَّهُ لا نَبِی بَعْدی» یعنی تو نسبت به من به منزله هارون نسبت به موسی هستی، جز اینکه بعد از من پیامبری نخواهد بود.

- چرا رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) این جمله را فرمودند؟

- بیان این حدیث هنگامی بود که رسول خدا (صلی الله علیه و آله وسلم) به غزوه تبوک می‌رفتند. غزوه تبوک در واقع لشکرکشی بود، نه جنگ. رومی‌ها در سوریه داشتند خودشان را برای حمله به مدینه آماده می‌کردند که پیامبر به مرز روم لشکرکشی کردند، قدرت‌نمایی نمودند و بازگشتند. رسول خدا (صلی الله علی وآله وسلم) در این سفر، امیرالمومنین علی (علیه السلام) را با خود نبردند و به عنوان جانشین خود در مدینه گذاشتند. امام از اینکه در مدینه بمانند، دلتنگ شدند، عرض کردند: «یا رسول الله! شما مرا در ردیف زن‌ها و بچه‌ها گذاشته و با خود نمی‌برید؟» رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) در پاسخ، حدیث منزلت را فرمودند.

- سند حدیث منزلت چگونه است؟

- حدیث منزلت مورد قبولِ عالمان شیعه و سُنی بوده و از احادیث متواتر است. حتی کسانی که آن را خبر واحد می‌دانند، اصلش را انکار نمی‌کنند.

- علمای شیعه از این حدیث چه برداشتی می‌کنند؟

- عالمان شیعه به این حدیث برای اثبات جانشینی امیرالمومنین علی (علیه السلام) پس از رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) تمسک می‌جویند و به آن از جهت برتری موقعیت امام نسبت به سایر اصحاب احتجاج می‌کنند. 

- این برداشت بر اساس چه منطقی  است؟

- از نظر علمای شیعه، پیامبر در این حدیث نسبت میان خود و امیرالمومنین علی (علیه السلام) را به منزله نسبت موسی و هارون دانسته است. قرآن کریم در سوره طه درباره نسبت میان هارون و موسی می‌فرماید: «وَاجْعَلْ لِی وَزِيرًا مِنْ أَهْلِي، هَارُونَ أَخِي، اشْدُدْ بِهِ أَزْرِي، وَأَشْرِكْهُ فِی أَمْرِي، کَیْ نُسَبِّحَكَ کَثِيرًا» یعنی از خانواده‌ام دستیاری برایم قرار ده، هارون برادرم را، پشتم را به او محکم کن و او را در کارم شریک گردان، تا بیشتر تو را تسبیح بگوییم و یاد کنیم. همچنین در سوره الاعراف می‌فرماید: «وَ قَالَ مُوسَى لِأَخِيهِ هَارُونَ اخْلُفْنِي فِی قَوْمِي وَأَصْلِحْ وَلَا تَتَّبِعْ سَبِيلَ الْمُفْسِدِينَ»؛ یعنی موسی (هنگام رفتن به کوه طور) به برادرش هارون گفت: در میان قوم من جانشینم باش و (کار آنان را) اصلاح کن و راه فسادگران را پیروی مکن.

- چگونه به این آیات احتجاج می‌کنند؟

- مطابق این آیات الهی وقتی پیامبر به امیرالمومنین علی (علیه السلام) می‌فرمایند تو به منزله هارون هستی برای من؛ یعنی وزیرم هستی، پشتم به تو محکم است، شریک در کارم هستی و جانشین در قومم. وقتی نبوت را استثناء می‌کند، کأنه می‌گوید به غیر از نبوت، در جمیع شئون الهی و اجتماعی نسبتی که هارون از ناحیه خدا به موسی داشت، تو نسبت به من داری. - ممنون حاج آقا 

منبع: برداشتی از کتاب: امامت و رهبری، (حدیث منزلت)، تالیف: متفکر شهید استاد مرتضی مطهری (ره)