پذیرائی در سوگ، سوگ مضاعف است. تشریفات خاکسپاری و ترحیم برای عزیزانِ ازدست‌رفته که گاه تا یک سال می‌کشد، اندوخته‌ای چندین صد میلیون تومانی می‌طلبد. هزینه‌هایی تنها برای تأیید مردم و اینکه بگویند همه چیز عالی و به ‌قاعده بوده است. 

سفره رنگین و برگزاری باشکوه سوگ، جای طلب مغفرت برای تازه درگذشته را نمی‌گیرد. خرج‌های چند صد میلیون تومانی، دردی را از میت دوا نمی‌کند؛ اما همین بریز و بپاش‌ها می‌تواند سقفی را بالای سر خانواده‌ای بیاورد یا داروی درد دیگری شود یا شکم چند فقیر را سیر کند یا یتیمی را برای ادامه تحصیل کمک کند. 

شکستن رسوم غلط، سخت است و همه باز هم نگران حرف مردم هستند. البته که ممکن است برای کسی که می‌خواهد خلاف این قاعده غلط رفتار کند، سخت باشد؛ اما مهم این است که خانواده‌های متمول، آغازگر این راه باشند.

 اینکه صاحب‌عزایی که اتفاقاً امکانات مالی بسیار خوبی هم دارد، پا روی این رسم غلط بگذارد و با شجاعت اعلام کند به جای سفره رنگین چند مدل غذا با بستنی و دسر شکلاتی برای 500 نفر، می‌خواهد یک زندانی آزاد کند یا به نیت عزیزش، در ساخت مدرسه‌ای کمک کند، خودش به تنهائی یک حماسه است. هم خیر دنیا را برایش دارد، هم غفران و رحمت الهی برای عزیز از دست رفته‌اش.

بعد هم باید همه دست به دست دهند تا این اتفاق، فرهنگ سازی شود تا جایی که اگر کسی خواست خلاف آن عمل کند، خودش شرمنده شود. در این صورت آن کسی هم که دست‌هایش خالی است، بابت اینکه مراسمی برگزار نمی‌کند، شرمنده نخواهد شد.

برگزاری مراسم سوم، هفتم، چهلم و سال یا حتی قرآن خوانی‌های آخر هفته که در گذشته بسیار رسم بود، سنتی پسندیده است و منظور تحریم آن‌ها نیست؛ بلکه باید رسوم اشتباه را به مسیر درست خودش برگردانیم. مدیریت صحیح حاشیه‌های غیرضروری و حتی زائد مراسم ترحیم؛ مانند سفارش دادن سنگ قبرهای تجملی، غذا دادن در هتل‌ها و غذاخوری‌ها، و تبدیل آن به مراسم و دورهمی‌های سوگوارانه ساده، فاتحه‌خوانی در کنار صرف هزینه برای امور خیر، تمام آن موضوعی است که شایسته مراسم تعزیت برای یک مسلمان تازه درگذشته است.

در این اقدام، گسترش کار خیر و عام‌المنفعه به اندازه توان خانواده و اطلاع رسانی این موضوع، به فرهنگ‌سازی این امر مهم در جامعه کمک زیادی خواهد کرد.

همه می‌دانیم که تا اصلاح این رسم ناپسند در جامعه و برگشتن آن به مسیر درست خودش آن گونه که در گذشته رسم بود، راه طولانی است و اگر پس از این به مراسم پذیرایی ختمی دعوت می‌شویم، مؤدبانه آن را رد کنیم. همچنین از خانواده عزادار بخواهیم این هزینه را برای درگذشته شان انفاق کنند.

خوشبختانه این روزها در کنار رسومات مجلل، احسان‌های ماندگار نیز در سراسر کشور گسترش پیدا کرده است. بسیاری از اعلامیه‌های ترحیم به جمله‌ی «صرف امور خیریه خواهد شد» مزین شده‌اند و به جای تاج‌های گل گران‌قیمت، صرف هزینه‌های ایتام می‌شود. آزادی زندانیان جرائم غیرعمد، تهیه ویلچر برای معلولان و کمک به نیازمندان، کمک به مدرسه‌سازی یا ساخت بیمارستان پیام بزرگی دارد؛ مهربانی، همدلی و همدردی با همنوعان، شراکت در ساخت یک محل متبرک یا آموزشی، تهیه لوازم‌التحریر برای دانش‌آموزان نیازمند، آب‌سردکن‌های سرراهی، نان صلواتی، تهیه پوشاک و مایحتاج خانواده‌های فقیر، چاپ کتاب دعا و... از نمونه‌های دیگر خیرات هدفمند و ارزشمند هستند.

به این ترتیب خیرات دامنه وسیعی دارد و می‌تواند به ابتکار و نیت فرد خیّر از یک کار ساده مثل فرستادن یک صلوات شروع شود و به کارهای بسیار بزرگ مثل ساخت مدرسه یا بیمارستان ختم شود. اتفاقی که دارای تأثیرات دنیوی و اخروی مثبتی در زندگی خودمان نیز هست. حتی خیراتی مثل سفارش کتاب دعا و وقف برای اموات، برای شما نیز بدون تأثیر نخواهد بود و ممکن است سبب رفع بلایا و خطرات بزرگی در زندگی شود. این مسئله حتی در روایات و آیات قرآن نیز به‌صراحت بیان شده است. در نتیجه بهتر است تا به طور مداوم در زندگی خود این کار را انجام دهیم تا لطف و رحمت الهی هم شامل اموات ما شود و هم خود ما از موهبت‌های الهی بهره‌مند شویم.

دعاهایی که می‌خوانید و یا کارهای ثوابی که انجام می‌دهید، در زمان‌های مختلف، برکات و آثار متفاوتی دارند. برای مثال چنانچه در یک روز کاملاً عادی صدقه‌ای دهید، ثواب این صدقه مانند شب‌های مبارکی نظیر شب قدر و نیمه شعبان نخواهد بود. همان‌طور که بر اساس احادیث گفته شده، شب قدر بهتر از هزار سال است و انجام کار خیر در آن نظیر؛ دادن خیرات برای اموات، ثوابی چندین برابر روزهای معمولی دارد؛ پس بهتر است تا هنگام انجام عمل خیر، زمان آن را در نظر بگیرید. طبق احادیث و روایات، روزهایی مثل اول ماه رمضان و ذی‌الحجه، هنگام بین‌الطلوعین که بین عصر پنجشنبه تا صبح جمعه هر هفته است و روز عرفه، از زمان‌های مناسب هستند.

انتخاب مکان مناسب نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. به‌عنوان مثال، دعا خواندن برای اموات در بارگاه مطهر امام حسین (علیه السلام) ثواب بسیار بالایی دارد؛ بنابراین باید در انتخاب محل خیرات برای اموات نیز دقت کرد. انتخاب مکان‌هایی نظیر مساجد و زیارتگاه‌ها برای انجام اعمال نیکو بسیار پسندیده است.

ارزش خیراتی که انسان‌ها می‌دهند به نیت خالص و عمل آن‌ها بستگی دارد. به عبارت دیگر اگر هنگام انجام کارهای خیر مانند خیرات برای اموات، این کار با ریاکاری و تجمل‌گرایی همراه شود، هیچ ارزشی نزد خداوند نخواهد داشت و کاری پوچ و بیهوده خواهد بود. همچنین ثواب کارهای خیر با یکدیگر متفاوت است؛ برای مثال ثواب رساندن غذا به فقرا، با نماز خواندن و ختم قرآن بسیار فرق دارد و هر کاری، ثواب مختص به خود را نزد خداوند دارد.