با امضای موافقت‌نامه میان ایران و روسیه، روس‌ها سرمایه‌گذاری ۵۰۰ میلیون‌دلاری برای تکمیل خط‌آهن رشت-آستارا را برعهده خواهند گرفت.

بر این اساس باید گفت که خط‌آهن بندرعباس و چابهار تا شمال و شمال غرب روسیه افتتاح خواهد شد که اثرات راهبردی بر تجارت کالا و انرژی دنیا خواهد داشت.

در این خصوص ذکر چند نکته ضروری است:

۱- در قرن ۲۱ راهبردهای روابط بین‌الملل، بیشتر جنبه اقتصادی دارند تا امنیتی، اگرچه امنیت، زیربنای تحقق منافع ملی یک کشور است؛ اما به تنهایی یک هدف محسوب نمی‌شود و کشورها درصدد این هستند که سهم بیشتری در تجارت بین‌الملل و تاثیرگذاری بر مسیرهای انتقال کالا و انرژی داشته باشند.

در همین خصوص، ایران یک موقعیت منحصربه‌فرد را از لحاظ ژئوپلیتیکی دارد؛ زیرا در چهارراه دنیا واقع شده است و مسیر اصلی تجارت زمینی از مشرق به مغرب‌زمین است.

از سوی دیگر یکی از مسیرهای سهل‌الوصول تجارت بین جنوب و جنوب شرق آسیا به روسیه و اروپاست.

اما از این مزیت خدادادی و ذاتی، تاکنون استفاده بهینه نگردیده است.

۲- تکمیل خط‌آهن جنوب به شمال، یک فرصت ویژه برای تجارت بین‌المللی در حاشیه خلیج‌فارس، جنوب و جنوب شرق آسیاست؛ زیرا کالاهای صادراتی خود را ۳۰ درصد ارزان‌تر و طی زمانی بسیار کمتر (۴۰ درصد) می‌توانند به کشورهایی چون باکو، گرجستان، ارمنستان، روسیه، ترکیه و در آینده شرق اروپا صادر نمایند و بالعکس، آن کشورها نیز از مسیر جمهوری اسلامی به کشورهای ذکر شده تجارت خود را انجام خواهند داد.

در واقع مسیر ۱۶ هزارکیلومتری دریایی جنوب آسیا به روسیه و شمال اروپا که از تنگه باب المندب، کانال سوئز، تنگه جبل‌الطارق،  تنگه دوور (Dover) ، تنگه اسکاژراک می‌گذشت و به دریای بالتیک و خلیج فنلاند و سن‌پترزبورگ روسیه می‌رسید، با یک مسیر کوتاه ۷ هزارکیلومتری که قسمت عمده آن خط‌آهن است، جایگزین می‌شود.

۳- نقش جمهوری اسلامی در این میان به عنوان مسیر اصلی ترانزیت، بسیار مهم است و بر اساس نظریات کارکردگرایانه، کشورهای دنیا خواهان ثبات و امنیت و این کشور خواهند شد؛ زیرا تجارت ارزان و پر سرعت آنها، منوط به بقای یک حاکمیت با ثبات بر ایران خواهند بود.

۴- این کریدور، خودبه‌خود موجب شکست تلاش‌های غرب برای انزوای جمهوری اسلامی خواهد شد؛ زیرا جغرافیای ایران برای تجارت بین‌الملل اهمیت جدی پیدا می‌کند. به عبارت دیگر، مسیر تجاری عبوری از این کشور، یک مزیت مهم برای تجار و کارتل‌های بزرگ و اقتصاد آسیاست.

۵- در ورای مرزهای شرق ایران، کریدور زمینی و خط‌آهن برای اتصال به روسیه و شمال اروپا وجود ندارد و در غرب آن نیز به دلیل محدودیت‌های جغرافیایی مانند کوهستان و دریا و... به  همین صورت. در نتیجه تهران یک فرصت طلایی برای تبدیل خود به عنوان اصلی‌ترین مسیر زمینی به اروپا را دارد و در همین راستا پس از تکمیل کریدور شمال-جنوب، تکمیل کریدور شرق به غرب نیز باید در دستور کار قرار گیرد.

۶- سوال مهمی که در خصوص کریدور شمال-جنوب باید پرسید این است که چرا در سال‌های گذشته به‌خصوص در دوره قبل از تحریم‌ها و عدم محدودیت جدی در منابع مالی کشور، تکمیل این مسیر مورد توجه نبود؟

۷- پیش‌بینی می‌شود با تکمیل کریدور شمال-جنوب، تا سالانه ۲۵ میلیون تن کالا در سال، از طریق ایران جابه‌جا شود و جمهوری اسلامی حداقل ۵ میلیارد دلار از این طریق حق ترانزیت کسب کند و به یک درآمد پایدار آن‌هم در شرایط تحریمی دست یابد.

در نهایت باید گفت که کریدور شمال-جنوب برای ایران علاوه بر آثار پایدار اقتصادی و درآمدزایی، از لحاظ سیاسی، امنیتی و ژئوپلیتیکی نیز تاثیرات چشمگیری خواهد داشت و جغرافیای ایران را برای کشورهای دنیا ارزشمندتر از گذشته می‌کند و در عرصه بین‌الملل نیز این کشور را از انزوا خارج کرده و اثرات تحریمی غرب را دچار فرسایش می‌نماید.