اصحاب سِرّ به آن دسته از افرادی اشاره دارد که مورد اعتماد و اطمینان ائمه (علیهم السلام) بوده و برخی از معارف الهی را که فراتر از سطح فهم عموم مردم بوده است یا برخی از اخبار غیبی را از ائمه (علیهم السلام) دریافت می‌کردند.

در برخی منابع رجالی، امیرالمومنین علی (علیه السلام) و حذیفه بن یمان به عنوان صاحب سر پیامبر (صلی الله علیه وآله وسلم) شناخته شده‌اند.

در مورد میثم تمار از اصحاب امیرالمومنین (علیه السلام) آمده است: حضرت علی (علیه السلام) او را بر اسرار خفیّه و اخبار غیبیّه مطلع فرموده بود. شیخ عباس قمی، سه نفر از اصحاب امیرالمؤمنین (علیه السلام) را به عنوان محرم اسرار معرفی می‌کند؛ میثم تمار، رشید هجری، حبیب بن مظاهر که اخبار غیبی را برای یکدیگر بیان می‌کنند و از نحوه شهادت یکدیگر خبر می‌دهند.

به اعتقاد برخی، اصحاب امام حسین (علیه السلام) که در کربلا به شهادت رسیدند و حضرت در شب عاشورا خبر شهادت و جایگاه آنها را در بهشت به ایشان نشان دادند، جزو اصحاب سرّ آن حضرت هستند.

در مورد جابر بن یزید یکی از اصحاب امام باقر (علیه السلام) آمده است: او حامل اسرار علوم اهل‌بیت (علیه السلام) بود.

امام صادق (علیه السلام) علاوه بر اینکه شاگردان عمومی داشتند، تعدادی شاگرد و اصحاب خصوصی هم داشتند؛ مانند معلی بن خنیس و مفضل بن عمر که امام (علیه السلام) برخی از معارف الهی را به‌طور خصوصی به ایشان تعلیم کردند.

علی بن یقطین از شیعیان امام کاظم (علیه السلام) بود که با موافقت امام کاظم (علیه السلام) به صورت مخفیانه در دستگاه حکومت عباسی فعالیت می‌کرد. او به شیعیانی که به او مراجعه می‌کردند، به سفارش امام کاظم (علیه السلام) کمک می‌کرد.

امام هادی (علیه السلام) در بین اصحابش وکلایی داشت که مخفیانه با آن حضرت ارتباط داشتند. از این‌گونه صحابه خاص می‌توان از علی بن جعفر، ابراهیم بن محمد و علی بن بلال نام برد.

امام حسن عسکری (علیه السلام): عثمان بن سعید عَمری از نزدیک‌ترین و صمیمی‌ترین یاران امام بود و زیر پوشش روغن‌فروشی، فعالیت می‌کرد.

ائمه معصومین (علیهم السلام) با یاران و اصحاب خود روابط متفاوتی داشته‌اند، برخی از این افراد که مورد وثوق و اعتماد ائمه بوده‌اند، به عنوان محرم اسرار ایشان بوده‌اند و امامان (علیهم السلام) به این قبیل افراد، مطالبی را بیان می‌کردند که به افراد دیگر این مطالب و اسرار گفته نمی‌شد. این افراد در سطحی بالاتر از سایرین بوده‌اند و بعضاً معارف الهی فقط به این‌گونه افراد گفته شده است؛ شاید به واسطه بعضی مخفی‌کاری‌ها در تاریخ نامی از برخی از آنها برده نشده باشد. به نظر می‌رسد که اصحاب سرّ بیشتر به تعدادی از صحابه خاص امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) گفته شده است؛ اما در مورد ائمه دیگر، یا این‌گونه افراد که صاحب سرّ ائمه باشند، کم بوده‌اند یا شرایط سیاسی اجتماعی به گونه‌ای بوده است که حتی نام آنها هم به واسطه پنهان‌کاری و تقیّه فاش نشده است.