خطاطان، «خط ثلث» را مادر خطوط گفته‌اند. ثلث خطی است که از کوفی استخراج شده و ابداع آن را به ابوعلی بن مقله بیضاوی شیرازی، معروف به ابن مقله ‌که در قرن سوم هجری می‌‌زیسته است نسبت داده‌اند و بعد از آن ابن بواب، انواع گوناگون ثلث تزیینی را ابداع کرد و اوست که زیبایی و ظرافت را به این خط اضافه کرده است.

یکی از دلایلی که برای گذاشتن نام ثلث بر این نوع خوشنویسی آورده شده است، داشتن ۱/۳ سطح (خطوط مستقیم) و ۲/۳ دور (خطوط انتهایی) در داخل کلمات آن میباشد. 

کاشی‌کاری معرق در دوره سلجوقی که متعلق به قرن چهارم هجری است، بیشتر خود را نمایان کرد. این هنر ادامه داشت تا اینکه در قرن هشتم پیشرفت زیادی در این زمینه شد و هنرمندان آثار زیبا و ظریفی را آفریدند. قرن نهم و دهم نیز از دورانی بودند که هنر کاشی‌کاری به صورت شرقی گسترش یافت و شهرهای یزد و اصفهان، سمرقند و هرات به عنوان شهرهای مهم هنر معرق‌کاری معروف شدند. البته اردبیل نیز به عنوان مرکز اصلی هنر کاشی‌کاری معرق نام گرفت که مسجد شیخ صفی و مسجد کبود تبریز از بازمانده‌های این هنر است.

هنر اسلامی به چه معناست. آیا بکار بردن هنر اسلامی از نظر نظریه و عمل ممکن است؟ هنر اسلامی از نامش مشخص است به هنری می‌گویند که پس از پیدایش اسلام بوجود آمده است. هنری که بر پایه‌ی باورها و اصول اسلامی است. شاید بارزترین ویژگی هنر اسلامی این باشد که در این هنر، مجسمه‌سازی و نقاشی صورت و در حالت کلی پرتره مجاز نمی‌باشد. توصیه‌ی دین اسلام این است که از نقاشی کردن و تصویر ساختن از آدم‌ها بر روی دیوارهای خانه و ساختمان‌های خود دوری کنید. به جای این طرح گل و گیاه، طبیعت، طرح‌های هندسی همچون شمسی، طرح خطیبی و دیگر طرح‌های هندسی در حد اعلی در هنر اسلامی به کار رفته‌اند.

خوشنویسی اسلامی، یک هنر سنتی است که غرق در تاریخ، فرهنگ و معنویت است. این شامل نوشتن دقیق و آگاهانه خط عربی، اغلب به صورت آیاتی از قرآن یا سایر متون مقدس است. هنر خوشنویسی برای قرن‌ها بخش مهمی از فرهنگ اسلامی بوده و برای زینت دادن همه چیز از معماری و منسوجات گرفته تا سفال و نسخ خطی استفاده می‌شده است.

با ظهور دین اسلام‎ و تلاش جهت زیبانویسی کلام الهی، هنر خوشنویسی در بین مسلمانان ارزشی ویژه پیدا نمود، چنانچه برخی خوشنویسی را شاخص‌ترین هنر در پهنه سرزمین‌های اسلامی دانسته‌اند.