حمزه عموی پیامبر اسلام در سال دوم یا ششم بعثت پس از آنکه پیامبر (صلی الله علیه وآله وسلم) دعوت خود را آشکار کرد، مسلمان شد. او خدمات شایانی برای اسلام انجام و مدافع سرسخت پیامبر اسلام بود. او در جنگ احد، به شهادت رسید. آن حضرت بعد از شهادتش توسط پیامبر اسلام به سیدالشهدا ملقب گردید.

حمزه فرزند عبدالمطلب، عموی پیامبر خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) از شخصیت‌های برجسته صدر اسلام بود. او با ایمان آوردنش به پیامبر (صلی الله علیه وآله وسلم)، خدمات قابل توجهی به اسلام و مسلمین انجام داد. حضرت حمزه از شجاعتی برخوردار بود و به همین دلیل وقتی او به پیامبر اسلام ایمان آورد، مشرکین قریش نمی‌توانستد متعرض آن حضرت شوند.

سید الشهداء نامیده شدن حمزه از سوی پیامبر (صلی الله علیه وآله وسلم) به این خاطر بود که آن بزرگوار در طول حیات خود، خدمات گرانقدری به اسلام نمود و با رشادت‌ها و جانبازی‌های خود، پایه‌های دین جدید را مستحکم نمود و همیشه به عنوان سربازی فرمان‌بردار و دلیر در خدمت رسول خدا بود. پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله وسلم) بعد از شهادت حمزه، به او لقب «سید الشهداء؛ یعنی سرور و آقای شهیدان» دادند. همان‌طور که در حال حیاتشان به او لقب «اسدالله؛ شیر خدا» و «اسد رسول‌الله؛ شیر رسول خدا» داده بود.

ابن حجر در این باره می‌نویسد: حمزه بن عبدالمطلب در جنگ احد توسط وحشی به شهادت رسید، در حالی که کمتر از ۶۰ سال سن داشت و پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله وسلم) که او را ملقب به اسدالله نموده بودند، او را سید الشهداء نامیدند.

امیرالمومنین حضرت علی (علیه السلام) در نامه‌ای به معاویه می‌نویسند: «آیا نمی‌دانی قومی از ما به شهادت رسیده‌اند که هر کدام دارای فضل و برتری نسبت به سایر شهدا دارند. زمانی که حضرت حمزه عموی پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله وسلم) به شهادت رسید، پیامبر دستشان را روی قبر او گذاشتند و هفتاد تکبیر گفتند و او را سید الشهداء نامیدند.»

در بیشتر کتاب‌های تاریخی و روایی، از حمزه با لقب سیدالشهداء یاد شده است.