مطالب صفحه حوزه و دانشگاه 1211
علامه مصباح یزدی؛ الگوی علمی و عملی اسلامی‌سازی علوم‌انسانی (بخش دوم و پایانی)
همان‌طور که اشاره کردیم پروژه علامه مصباح در اسلامی‌سازی علوم‌انسانی را نباید منحصر در اقدامات علمی و نظریه‌پردازی دانست؛ افزون بر آن، اقدامات تربیتی و پرورشی و انگیزشی فراوانی را نسبت به کنشگران حوزه علوم‌انسانی نیز مدیریت کردند.
وی معتقد بود کنشگران بی‌اعتقاد و بی‌انگیزه می‌توانند بهترین نظریه و بهترین متن را هم از کارایی و کارآمدی بیندازند:
زانک از قرآن بسی گمره شدند
زان رسن قومی درون چه شدند
مر رسن را نیست جرمی ای عنود
چون ترا سودای سربالا نبود
به همین دلیل، بخش زیادی از اقدامات عملی ایشان، معطوف به ایجاد «سودای سربالا» و تقویت ایمان و انگیزه تحول‌خواهی در میان کنشگران علوم انسانی بود.
در بعد تحول در کنشگران، ایشان دو کار عمده را لازم می‌دانستند:
نخست، تحولات معرفتی در کنشگران، یعنی استادان، دانشجویان و مدیران حوزه علم. معتقد بودند باید درباره مبانیِ فکری کار شود. برای رسیدن به این مقصود هم مبانی پنج‌گانه (معرفت‌شناختی، هستی‌شناختی، انسان‌شناختی، الهیاتی، و ارزش‌شناختی) را «تدریس» می‌کردند و هم درباره آنها و بر اساس آنها کتاب‌های متعددی را «تدوین» کردند و هم دوره «طرح ولایت» را «طراحی» کردند. تحول معرفتی را برای همه کنشگران حوزه علم نه تنها لازم؛ بلکه آن را پایه و ریشه هر گونه تحول پایدار و مستحکم می‌دانستند.
افزون بر این، بر اخلاقِ پژوهش و اخلاق علم نیز تأکید داشتند؛ زیرا برای ایجاد تحول در علوم‌انسانی نیازمند بردباری و همت‌های بلند هستیم. در این زمینه باید نگاه واقع‌بینانه و همچنین قدرت و شهامتِ علمی ایجاد شود؛ زیرا مقابله با این جریان و رودررو شدن با جریان قدرتمند و پرزور علوم‌انسانی غربی، «شهامت علمی» بالایی می‌خواهد.
همواره تأکید می‌کردند که نباید عجله کرد. کار علمی و فرهنگی زمان‌بر است. درباره اخلاق فردی هم بر اخلاص، توکل و به طور ویژه نیت پاک تأکید داشتند و می‌فرمودند: «شما مخلصانه برای خدا باشید، خداوند کمک می‌کند.»
علامه مصباح در بُعد تحولات ساختاری، جزء نخستین کسانی بود که در حوزه علمیه قم؛ بلکه در تاریخ حوزه‌های علمیه شیعه در چند سده اخیر دوره‌های طولانی‌مدت آموزشیِ و پژوهشی در علوم‌انسانی را طراحی کردند. پیش از ایشان کسی چنین ساختاری تعریف نکرده بود. ایشان پیش از انقلاب شروع کردند. سال ۵۴ در بخش آموزشِ «مؤسسه در راه حق» و در سال ۶۶ با تأسیس «بنیاد باقرالعلوم (علیه السلام)»، دوره پیشرفته و تخصصی را برای فارغ‌التحصیلان مؤسسه در راه حق برگزار کردند. سپس با تجمیع این دو، مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی را بنیان نهادند.
ایشان در اول انقلاب، یکی از بنیان‌گذاران «دفتر همکاری حوزه و دانشگاه» بودند که الآن به «پژوهشگاه حوزه و دانشگاه» تبدیل شده است. اقدامات ساختاری علامه مصباح مبتنی بر دو پیش‌فرض بود : نخست اینکه دانشگاه و دانشگاهیان فعلی، توانایی اسلامی‌سازی علوم‌انسانی را ندارند و این توقع از آنان، توقع ناصوابی است.
دوم اینکه از حوزه سنتی هم نمی‌توان توقع انجام چنین کار بزرگی را داشت؛ زیرا تمرکز حوزه سنتی بر فقه و اصول و نهایتاً فلسفه و تفسیر است.
بنابراین، ایشان معتقد بودند که به ساختارهای آموزشی موجود در حوزه و دانشگاه برای اسلامی‌سازی علوم‌انسانی نمی‌توان امید بست.
این دو پیش‌فرض، باعث شد ایشان مؤسسه‌ای آموزشی و پژوهشی تأسیس کند تا دانشجویان آن در هر دو حوزه تخصص داشته باشند.
همچنین ایشان تأکید داشت که ما باید بکوشیم گفتمانی نخبگانی در حوزه اسلامی‌سازی علوم‌انسانی ایجاد کنیم، وگرنه اگر بهترین متن‌ها را هم تولید کنیم؛ ولی جامعه علمی آن را باور نداشته باشد و گفتمان‌سازی مناسبی صورت نگیرد، عملاً فایده‌ای بر آن مترتب نخواهد بود. زیرا علم، همان‌طور که فرهنگ‌ساز است، متأثر از فرهنگ عمومی هم هست. می‌فرمودند علوم غربی در راستای فرهنگ غربی است؛ یعنی این علوم، هم فرهنگ غربی را شکل داده‌اند و هم خودشان متأثر از فرهنگ غرب بوده‌اند؛ بنابراین، برای اسلامی‌سازی علوم‌انسانی نیز نباید از اسلامی‌سازی جامعه و فرهنگ غافل باشیم؛ بلکه باید جامعه‌ای توحیدی و مبتنی بر آرمان‌های اسلامی تأسیس کنیم .
به گواهی آثار و کتاب‌های برجای مانده، می‌توان گفت ایشان هم‌زمان به «اسلامی‌سازی علوم‌انسانی»، «اسلامی‌سازی کنشگران عرصه علم»، «تحول در ساختارهای آموزشی و پژوهشی» و «اسلامی‌سازی جامعه و فرهنگ عمومی» توجه داشتند.
آیت‌الله رجبی:
پشتیبانی از ولی‌فقیه، شاهکار قیام 19 دی بود
آیت الله محمود رجبی، رئیس موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) در گفتگو با خبرنگار سرویس سیاسی خبرگزاری رسا، قیام 19 دی را نقطه عطف نهضت امام خمینی (ره) عنوان کرد و گفت: این قیام نشان از بصیرت بالای مردم است؛ این بصیرت نیز از راهنمایی‌های امام راحل و تمام کسانی بود که در آن روزگار به نقاط مختلف کشور تبعید شده بودند.
رئیس موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) زنده نگه داشتن یاد قیام 19 دی را بنا به تأکیدات رهبر معظم انقلاب لازم ارزیابی کرد و ابراز داشت: درس 19 دی استفاده از فرصت‌ها است؛ در این روز مردم و فرهیختگان جامعه از اهانت رژیم و شهادت آقا مصطفی استفاده کردند و غنیمت شمردند و با ادامه این حرکت، جمهوری اسلامی را رقم زدند؛ اکنون نیز نیروهای انقلابی باید از هر فرصت برای اعتلای نظام اسلامی استفاده و با انگیزه دادن به جبهه مقاومت، از رهبر معظم انقلاب دفاع کنند.
وی بصیرت حاصل از راهنمایی‌ها و تبیین‌گری امام خمینی (ره) را در راه پیروزی انقلاب اسلامی بسیار مهم ارزیابی کرد و گفت: امام راحل سخنرانی‌ها و پیام‌های خود را وسیله‌ای برای روشنگری قرار داده بود و یاران و شاگردان ایشان نیز همین را برای حساس و هوشیار نگه داشتن مردم انجام دادند؛ همین‌ها باعث شد تا مردم با بصیرت خود در عرصه بمانند و در زمان مقتضی کار درست را انجام دهند.
آیت‌الله رجبی شروع حرکت‌های اجتماعی و تشکلی مردمی در نوزده دی را ستود و اظهار داشت: از قیام نوزده دی بود که مجامع مختلف مانند جامعه پزشکان یا اصناف دیگر را دیدیدم و شهرها و روستاهای مختلف به میدان آمدند؛ این نیروهای انقلاب خود را باز یافتند و در یک مسیر و هماهنگ توانستند به هدف خود دست یابند؛ امروز هم نیروهای انقلابی باید از این ویژگی‌ها برخوردار باشند.
رئیس موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) در بیان سومین درس قیام نوزده دی گفت: شهدای نوزده دی هزینه‌ای بود که در آن روز پرداخت شد؛ باید برای رسیدن به هدف هزینه کرد. با همه این هزینه‌ها نباید از پا نشست و باید همیشه در صحنه بود. اگر مردم آن روز از پرداخت هزینه خودداری می‌کردند، امروز جمهوری اسلامی وجود نداشت.
وی پیروی از ولایت را شاهکار قیام نوزده دی عنوان کرد و ابراز داشت: مردم در این روز پشت امام و رهبر خود ایستادند و در دفاع و حمایت از او که ولی‌فقیه زمان و رهبر جامعه بود، توانستند به اهداف حقه خود دست پیدا کنند.
دسته بندی مطالب:
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
- 1 از 130
- شماره بعدی
کانال پرتو را در پیامرسان ایتا دنبال کنید
مطالب این سایت متعلق به نشریه پرتو بوده و استفاده از مطالب اختصاصی آن با ذکر منبع بلامانع است.
