- حاج آقا منظور از «منافق» چیست؟

- نفاق یعنی کفرِ در پشت پرده و منافق کافری است که کفر خودش را مخفی می‌کند. بدین صورت که فکر و اندیشهاش یک جور است و زبانش جور دیگر یا درست بر ضد آن. احساسات و عواطفش در یک جهت است و ظواهرش در جهت دیگر. در دل خدا را قبول ندارد؛ اما متظاهر به خداپرستی است. در دل ضد انقلاب است و در ظاهر فدایی آن.

- علت حساسیت قرآن نسبت به منافقین چیست؟

- قرآن کریم بیش از کفار و مؤمنین به منافقین پرداخته و در مواردی آیات مربوط به منافقین را با کلمه «اَلا» یعنی آگاه باشید! آغاز می‌کند. علتش این است که خطر منافقین را برای اسلام بیش از کفار می‌داند. کفار، خدا و پیغمبرش را قبول نداشته و آن را علناً اظهار می‌کنند، در نتیجه تکلیف مسلمانان با آن‌ها روشن است. اما منافقین، کفر خود را پنهان کرده و ادعای ایمان می‌کنند و در نتیجه مسلمانان را فریب داده و از درون به آن‌ها ضربه می‌زنند.

- منافقین چه خصائصی دارند؟

- قرآن از منافقین با صفات و ویژگی‌هایی خاصی یاد می‌کند. از جمله می‌فرماید: منافقین مردمانی متظاهر هستند و بیش از مؤمنان اظهار ایمان می‌کنند. منافقین نیرنگباز، حقّهباز و فریبکارند. منافقین به بیماری روانی و روحی مبتلا هستند. امر بر منافقین مشتبه شده و خود را در مسیر اصلاح جامعه می‌دانند. بر تباهکاری خود لباس اصلاح پوشانده و خودشان هم آن را باور می‌کنند. منافقین مردمانی سفیه و احمقند که دیگران را سفیه میپندارند. منافقین دو چهره دارند، ظاهر و باطنشان با هم متفاوت است.

- خطر منافقین به صدر اسلام محدود می‌شود؟

- نه. خطر نفاق همیشه اسلام را تهدید کرده و می‌کند؛ اما این خطر همیشه به یک شکل نبوده و حسب شرایط و اقتضائات زمان تغییر می‌کند. هر چقدر انسان از نظر تمدن پیشرفت می‌کند، قدرت نفاق آن نیز بیشتر می‌شود. انسان هزار سال قبل، یک صدم نفاق انسان امروز را نداشته است. به صورتی که حتی بسیاری از الفاظی که امروز رایج است، الفاظ منافقانه است؟!

- چه الفاظی منافقانه است؟

مثلاً کلمه «استعمار» در لغت به معنای عمران و آبادی است و خداوند می‌فرماید: «هُوَ انْشَأَکمْ مِنَ الْارْضِ وَ اسْتَعْمَرَکمْ فیها» یعنی خدا شما را از زمین به وجود آورد و شما را در زمین استعمار کرد. یعنی از شما طلب کرد و شما را مکلف کرد به عمران و آبادانی زمین. استعمار یعنی به دنبال آبادانی رفتن. کشورهای استعمارگر هم هرجا می‌روند،  نمی‌گویند ما آمده‌ایم منافع شما را غارت کنیم؛ بلکه می‌گویند ما آمده‌ایم سرزمین شما را آباد کنیم و به ظاهر همین کار را می‌کنند و خدماتی به مستعمرات خود ارائه می‌دهند؛ اما هزار برابر خدمات ارائه شده، از منابع آن‌ها چپاول می‌کنند. پس واژه استعمار امروز یک لغت منافقانه است، یعنی ظاهرش چیزی است و باطنش چیز دیگر. واژگان دیگری مانند حقوق بشر، آزادی زن، دموکراسی و... نیز از این قبیل‌اند.

- قرآن حساسیت ویژه‌ای نسبت به منافقین دارد؟

- بله. خداوند متعال در مورد منافقین آیات زیادی را نازل کرده است، در حقیقت تاکیدات قرآن هشداری است به مسلمانان که همواره بایستی مواظب منافقین باشند و فریب آن‌ها را نخورند؛ زیرا منافقین اختصاص به صدر اسلام ندارند، آن‌ها در هر زمانی وجود دارند تا در میان صفوف مسلمانان رخنه کنند، تظاهر به اسلام نمایند، از پشت خنجر بزنند و کار «ستون پنجم» را بکنند. گویا در جنگ بینالملل اول، یکی از ارتش‌ها چهار دسته داشت که با تجهیزات نظامی مستقیماً با دشمن می‌جنگیدند و گروهی نیز به داخل ارتش دشمن رسوخ کرده و آنان را اغفال می‌نمودند. نام این دسته مخفیانه که بیش از چهار دسته علنی موثر بودند را ستون پنجم گذاشته بودند. آن‌ها داخل صفوف دشمن نفوذ کرده و از درون ضربه‌های هولناک خود را وارد می‌کردند. قرآن می‌گوید همیشه خطر ستون پنجم، جامعه مسلمانان را تهدید می‌کند، کسانی که می‌گویند: «امَنّا بِاللهِ وَ بِالْیوْمِ الْاخِرِ وَ ما هُمْ بِمُؤْمِنینَ» یعنی به خدا و روز قیامت ایمان آورده‌ایم و حال آنکه آنان مؤمن نیستند. سپس می‌فرماید: «یُخَدِعُونَ للَّهَ وَلَّذِينَ ءَامَنُواْ» آن‌ها با خدا و بندگان خدا هم خدعه می‌کنند. می‌گویند ما طرفدار اسلام و انقلابیم؛ اما در بزنگاه‌های تاریخی دقیقاً به نقطه کانونی اسلام و انقلاب حمله کرده و ضربه می‌زنند.

- ممنون حاج آقا 

برداشتی از کتاب: آشنایی با قرآن، جلد دوم، (خطر منافق)، تالیف: متفکر شهید استاد مرتضی مطهری (ره)