- حیات طیبه از واژگان قرآنی است که فقط یک بار در قرآن کریم آمده است. خداوند در آیه ۹۷ سوره نحل می‌فرماید: «مَنْ عَمِلَ صالِحاً مِنْ ذَکَرٍ أَوْ أُنْثى وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْيِيَنَّهُ حَیاةً طَيِّبَةً» یعنی هر کس از مرد یا زن عمل صالح انجام دهد، در حالی که مؤمن باشد، ما او را به حیاتی طیب زنده می‌سازیم.

- منظور این آیه چیست؟

- این آیه یک حکم کلی و تاسیس یک قاعده است که مطابق آن هر کس که عمل صالح انجام دهد، به شرط آنکه مؤمن باشد، خداوند طبق وعده‌اش به او حیات طیبه می‌بخشد و این بدان معناست که در پیشگاه الهی عمل کسی که مؤمن نیست، فاقد اثر و ارزش است. 

- منظور از حیات طیبه چیست؟

- مفسرین وجوه مختلفی را برای حیات طیبه ذکر کرده‌اند. بعضی گفته‌اند: حیات طیبه، حیات بهشتی است که مرگ، فقر و بیماری ندارد و هیچ شقاوت دیگری در آن نیست. عده دیگری تصحیح کرده‌اند که حیات برزخی است و شاید این تخصیص بدان جهت بوده است که ذیل آیه را به بهشت اخروی حمل کرده و برای حیات طیبه چیزی جز برزخ به نظرشان نرسیده است. برخی نیز حیات طیبه را همین حیات دنیوی دانسته‌اند که مقارن با قناعت و رضا به قسمت الهی باشد، چرا که چنین حیاتی پاکیزه‌ترین نوع زندگی‌ست و جمعی نیز مراد از حیات طیبه را به رزق حلال نسبت داده‌اند که در قیامت عقابی بر آن وجود ندارد. بعضی دیگر آن را به روزی هر روز تفسیر کرده‌اند. البته در همه این نظرات جای مناقشه وجود دارد. 

- شما حیات طیبه را چگونه تفسیر می‌کنید؟

- حیات طیبه‌ای که خداوند به آن وعده داده است، حیاتی حقیقی و جدید است که از مرتبه‌ای بالاتر نسبت به حیات عمومی برخوردار است. در جمله «فَلَنُحْيِيَنَّهُ حَیاةً طَيِّبَةً» حیات، به معنای جان انداختن در چیز و افاضه حیات به آن است، پس این جمله با صراحت لفظش دلالت دارد بر اینکه خدای متعال، مؤمنی را که عمل صالح انجام دهد، به حیات جدیدی غیر از آن حیاتی که به دیگران داده است، زنده می‌کند. یعنی خداوند حیاتی ابتدایی، جداگانه و جدید بر صاحبان ایمان و عمل صالح افاضه می‌فرماید. علت اینکه آن را با وصف طیب توصیف فرمود این است که حیاتی است خالص که خباثتی در آن نیست تا فاسدش کرده و آثارش را تباه سازد.

- منظور از حیات جدید چیست؟

منظور از حیات جدید این نیست که حیات صاحبان ایمان و عمل صالح را تغییر دهد و مثلاً حیات خبیث آن‌ها را به حیات طیب مبدل سازد، - به گونه‌ای که اصل حیات همان حیات عمومی باشد و صفتش تغییر نماید؛ زیرا اگر مقصود این بود، کافی بود که بفرماید: ما حیات او را طیب می‌کنیم. ولی فرمود: ما او را به حیاتی طیب زنده می‌سازیم. حیات طیب جدای از حیات عمومی و مشترک نیست، در عین اینکه غیر از آن است؛ اما با همان است، تنها اختلاف به مراتب است. پس کسی که دارای حیات طیبه است، دو جور زندگی ندارد؛ بلکه زندگیش قوی‌تر و روشن‌تر و واجد آثار بیشتر است، همچنان که «روح قدسی» که خدای متعال آن را مخصوص انبیاء دانسته، یک زندگی سومی نیست؛ بلکه درجه سوم از زندگی است، بدین معنا که زندگی آنان از درجه بالاتری برخوردار است.

- منظور از روح قدسی چیست؟

- انبیا و اوصیای الهی که برترین مصداق انسان کاملاند و از مقام شامخ روح‌القدس برخوردارند، روحشان به فعلیت محض بار یافته و بالاترین رتبه حیات طیبه را از آن خود کرده است. آنان به برکت آن مرتبه از روح و این درجه از حیات، به همه ذرات عالم احاطه علمی یافته و از همه حقایق آن اطلاع دارند. - ممنون حاج آقا  

برداشتی از کتاب: تفسیر المیزان، ج ۱۲، (تفسیر آیه ۹۷ سوره نحل)، تالیف: علامه سید محمدحسین طباطبایی (ره)، ترجمه: آیت‌الله سید م‍ح‍م‍دب‍اق‍ر م‍وس‍وی ه‍م‍دان‍ی (ره)