شاید ۷-۸ قرن از حمله مغول گذشته باشد و جنایات و اقدامات وحشیانه‌ی مغول برای دنیای امروز قصه‌ای باشد تنها متعلق به سال‌هایی دور. اما گذر زمان تحولی در ماهیت جنایات و وحشی‌گری‌های دنیای استکبار ایجاد نکرده؛ بلکه تنها رنگ و لعاب آن‌ها دگرگون شده است؛ لذا تاخت و تاز مغول‌ها تکرار می‌شود.

وقتی می‌بینند کشوری همچون ایران اسلامی، دنبال استقلال و ایستادگی و استقامت است، به او می‌تازند. حال گاهی به شکل مغول با جنگ‌افروزی، و گاهی در قالب تحریم. تحریمی که به بهانه‌های واهی برای فریب جامعه بین‌الملل، علیه ملت ایران طراحی و در سال‌های اخیر به جنگ تمام‌عیار اقتصادی تبدیل شده است. «علت آن هم نه مسئله‌ی هسته‌ای است، نه مسئله‌ی حقوق بشر است، نه مسائل دیگری از این قبیل است... علت، استقلال‌خواهی ملت ایران است؛ علت، داشتن یک حرف نو بر پایه‌ی مبانی اسلام است که برای کشورهای دیگر و ملت‌های مسلمان الگو خواهد شد.»  20/12/1392

در مقابله‌ی با این حربه‌ی دشمن چه باید کرد؟

«برای علاج تحریم‌ها دو مسیر «خنثی‌سازی تحریم‌ها و غلبه بر آنها» و «رفع تحریم» وجود دارد. ما مسیر رفع تحریم را یک‌بار امتحان و چند سال مذاکره کردیم؛ اما به نتیجه‌ای نرسید. مسیر غلبه بر تحریم‌ها ممکن است در ابتدای کار، سختی‌ها و مشکلاتی داشته باشد؛ اما خوش‌عاقبت است.»  04/09/1399همچنین «برداشتن تحریم دست شما نیست... دست طرف مقابل است؛ اما خنثی کردن تحریم دست شما است؛ راه‌های خوبی وجود دارد.» 31/04/1403

به گزارش فارس به نظر می‌رسد در اندیشه رهبر انقلاب مهم‌تر از تلاش برای برداشتن تحریم‌ها، تمسک به روشِ خنثی‌سازی تحریم‌ها با تأکید بر نگاه به درون است، از این رو باید به دنبال استحکام نظام اقتصادی به‌عنوان «راهبرد» باشیم: «باید در مقابل این فشارها مصونیت‌سازی کرد، باید به بنای داخلی استحکام‌بخشی کرد. اقتصاد را باید قوی کنیم تا دشمن از تأثیرگذاری از این ناحیه مأیوس بشود.» 20/12/1392 حال برای رسیدن به این نقطه‌ی ایده‌آل چه اقداماتی می‌توان انجام داد؟ در میان انبوهی از راه‌حل‌ها می‌توان با توجه به تاکیدات رهبر معظم انقلاب به موارد ذیل اشاره کرد:

۱ . تکیه بر توان ملی

توان ملی؛ هم در نگاه درون‌زا و هم در به‌کارگیری ظرفیت‌ها در عرصه بین‌الملل، یکی از مهم‌ترین مؤلفه‌های قدرت برای مقابله با تحریم معرفی می‌شود: «علاج تحریم فقط و فقط تکیه بر توانایی‌های ملّی است. باید این توانایی‌ها را هر چه داریم نگه داریم، دنبال کشف توانایی‌های جدید باشیم... یعنی درون‌زایی و برون‌گرایی - [را دنبال کنیم.] ما، هم امکاناتی در درون داریم، هم امکانات بین‌الملل داریم. ما، هم می‌توانیم در داخل تولید کنیم و امکانات فراوان گوناگونِ علمی، اقتصادی و غیره بجوشد از داخل، هم می‌توانیم در عرصه‌ی جهان، عرصه‌ی بین‌الملل [فعّالیّت کنیم.] ما دوستان خوبی داریم، با این دوستان می‌توانیم کار کنیم. تلاش لازم دارد، مجاهدت لازم دارد.» 10/05/1399

۲.  استفاده از توانایی مردم در اقتصاد

یکی از راه‌های اصلاح اقتصاد کشور «تکیه‌ی بر مردم»، «استعدادهای مردم»، «امکان‌های مردم» و «سرمایه‌های مردم» است. شاید مهم‌ترین نقطه‌ضعف اقتصاد ما، تصدّی‌گری افراطی دولت است: «وقتی که مردم از مدیریّت اقتصادی و فعّالیّت اقتصادی کنار می‌مانند، کارهای بزرگ، شرکت‌های مهم، تولیدهای ثروت‌ساز برای کشور در اختیار دولت قرار می‌گیرد و در اختیار فعّالان اقتصادی از مردم قرار نمی‌گیرد، همین مشکلاتی پیش می‌آید... ما [باید] مدیریت‌ها و فعّالیّتهای اقتصادی مورد نیاز مردم را به مردم بسپریم.» 01/01/1402

۳.  رونق و جهش تولید با کار جهادی و حذف موانع

تولید، کلید حل مشکلات اقتصادی کشور است: «مهم‌ترین مسائل اقتصادی کشور را مسئله‌ی تولید، رواج تولید ملّی و رونق تولید ملّی، حل می‌کند... یعنی رشد اقتصادی را افزایش می‌دهد، اشتغال ایجاد می‌کند، تورّم را کاهش می‌دهد، درآمد سرانه را افزایش می‌دهد، رفاه عمومی ایجاد می‌کند. علاوه بر این، دارای تأثیرات روانی است؛ اعتماد به نفس ملّی را بالا می‌برد، احساس عزتمندی را در ملّت به وجود می‌آورد.» 02/12/1400و «اگر واقعاً تولید را بتوانید جهش بدهید، همه‌ی شاخص‌های اقتصادی مهمّ کشور تغییر پیدا می‌کند، تحوّل پیدا می‌کند... و اقتصاد کشور را در مقابل تکانه‌هایی که از بیرون تحمیل می‌شود یا در داخل به وجود می‌آید، حراست می‌کند.» 10/11/1400

البته برای رسیدن به این مطلوب نیز چند کار لازم است. اول اینکه، کار جهادی باشد: «کارِ فوق‌العاده باید در کشور انجام بگیرد تا رونق تولید به وجود بیاید.» 04/02/1398 دوم اینکه، همکاری دوجانبه‌ی واقعی میان نیروی کار، و سرمایه‌گذار ایجاد شود: «نیروی کار و کارگر مهارتش را، احساس مسئولیّتش را افزایش بدهد، و ... کارفرما [هم] سهم نیروی کار را از عواید بنگاه اقتصادی افزایش بدهد.» 17/02/1399 سوم اینکه موانع تولید برداشته شود: «گاهی برای فعالیت یک واحد تولیدی باید نه از هفت خان؛ بلکه از هفتاد خان عبور کرد که مسئولان باید این مشکل جدی را حل کنند و مقررات زائد و موانع تولید را رفع کرد.» 30/05/1398 و چهارم اینکه نقدینگی را که می‌تواند مایه‌ی تورم باشد، به سمت تولید هدایت کنند: «نقدینگی می‌تواند بلا باشد، مایه‌ی تورّم باشد، به هر جایی هجوم بکند مثل سیل ویرانگری کند، همین نقدینگی اگر هدایت بشود به سمت تولید، می‌تواند مثل یک دریاچه یا مثل یک استخر، رحمت الهی باشد.» 24/02/1398 در واقع با هر چیزی که تولید را تضعیف می‌کند باید مقابله کرد: «با هر چیزی که تولید داخلی را به زانو درمی‌آورد و شکست می‌دهد، باید با جدّیّت مقابله کرد؛ قاطعانه بایستی مبارزه کنید؛ چه در صنعت، چه در کشاورزی.» 08/06/1401

۴.  کاهش تورم

یکی از مؤثرترین راهکارهای مقابله با آثار تحریم‌ها، کنترل تورم است. اقداماتی مانند تکمیل پروژه‌های نیمه‌تمام، اصلاح ناترازی بانک‌ها و کاهش واسطه‌گری‌های غیرضروری، تأثیر فوری و مستقیمی در این زمینه دارند: «یکی از مهم‌ترین شاخص‌های خنثی کردن تحریم‌ها هم یقیناً این است که تورّم را کاهش بدهید... برخی از کارها هست که تأثیرش در کاهش تورّم تأثیر نسبتاً سریعی است، از جمله به سرانجام رساندن کارهای نیمه‌کاره... یا مسئله‌ی ناترازی بانک‌ها... مقابله‌ی با این دلّال‌بازی‌ها و واسطه‌بازی‌ها؛ میوه در باغ با زحمتی که باغبان می‌کشد یک قیمت دارد، به وسیله‌ی دلّال می‌آید در جایگاه مصرف، گاهی قیمتش ده برابر یا بیشتر افزایش پیدا می‌کند. اینها را باید یک جوری علاج کرد که کمک فراوانی می‌کند به کاهش تورّم و به مسئله‌ی کمک به معیشت مردم.» 08/06/1402

۵.  رقابت‌پذیر کردن محصولات

یکی از کارهای بسیار مهم در کشور این است که بتوانیم تولید داخلی را در شرایط رقابتی با جنس خارجی و در حد امکان ارزان‌تر از آن به وجود بیاوریم. رهبر انقلاب ضمن تعریف خاطره‌ای، این مسئله را این‌چنین تبیین می‌کنند: «یکی از توفیقات بنده در طول عمرم این بوده که مدّتی در ایرانشهر تبعید بودم و با مسائل ایرانشهر و بلوچستان و مانند اینها یک مقداری آشنا شدم. یک گوجه‌فرنگی برای من آوردند آنجا، در ایرانشهر که من دستم را باز کردم، پُر کرد دست من را. گوجه‌فرنگی پُر [کرد] دست من را؛ مثل یک طالبی، به قدر یک طالبی. این [جور] است. در همان ایرانشهر، به من خبر دادند که در یک مناطقی از اطرافِ ایرانشهر پنبه‌ای تولید می‌شود رنگی؛ پنبه‌ی سفید نیست، پنبه‌ی رنگی است؛ مثلاً آبی یا سبز. یعنی کیفیّت محصولات ما این‌جوری است. ما اینها را [باید] بتوانیم در دنیا مطرح کنیم. اگر چنانچه ما محصولمان را رقابت‌پذیر کنیم، یعنی هم کیفیّت بالا برود، هم قیمت پایین بیاید، تحریم دیگر اثر نمی‌کند.» 10/11/1401

این نیز با اقتصاد دانش‌بنیان امکان‌پذیر است چرا که «اقتصاد دانش‌بنیان موجب کاهش هزینه‌های تولید می‌شود؛ بهره‌وری را افزایش می‌دهد که امروز یکی از مشکلات ما کاهش بهره‌وری است؛ کیفیّت محصول را افزایش می‌دهد، بهبود می‌بخشد و محصولات را رقابت‌پذیر می‌کند؛ یعنی در بازارهای جهانی، ما می‌توانیم از این محصولات به عنوان محصولات رقابت‌پذیر استفاده کنیم، در داخل کشور هم همین‌جور؛ یعنی در داخل کشور هم ولو ما در مورد واردات هم خیلی تعرفه نگذاریم و واردات سرازیر بشود، وقتی محصول داخلی کیفیّت بهتری داشت، قیمت ارزان‌تری داشت، مردم طبعاً به آن اقبال می‌کنند؛ یک چنین خصوصیّاتی در تولید دانش‌بنیان وجود دارد.» 01/01/1401

۶ . کنترل واردات و مبارزه با قاچاق

برای موفقیت در امر رقابت‌پذیر کردن محصولات، باید مسئله‌ی دیگری را هم مد نظر قرار داد و آن کنترل واردات بی‌رویّه و البته مبارزه با قاچاق است: «چیزی که در داخل تولید می‌شود، از خارج وارد می‌کنند؛ این موجب می‌شود که تولید داخلی شکست بخورد.» 01/01/1398 و حتی باعث نابودی شغل‌ها می‌شود: «آن‌وقت ما از بیکاری جوان‌ها می‌نالیم؛ واردات هم همین‌طور بیخودی مثل سیل وارد کشور می‌شود. پس بنابراین یکی از انواع حمایت هم این است که در داخل با قاچاق و با واردات بی‌رویه مبارزه بشود.» 01/01/1397

۷ . حمایت از کالای ایرانی

اگر «مردم به تولید داخلی اقبال کنند. همه‌ی اینها باطل‌السّحر تحریم دشمن است.» 06/10/1396 که این نیز با رشد فرهنگ حمایت از کالای ایرانی نیز میسر خواهد بود: «کالای ایرانی یعنی محصول نهایی کار و سرمایه و فعّالیّت اقتصادی و ذهن و ابتکار و همه‌چیز. سرمایه‌گذار با سرمایه‌ی خود، کارگر با کار خود، طرّاح با ذهن خود و با دانش خود، اینها همه تلاش می‌کنند و محصول [کار آنها] می‌شود کالای ایرانی؛ بنابراین چیز باعظمتی است، چیز بسیار مهمّی است؛ این را بایستی حمایت کرد.» 01/01/1397 و «مصرف‌کننده‌ی ایرانی برای آن چیزهایی که در داخل تولید می‌شود، ارجحیّت قائل باشد و دنبال اسم خارجی و مارک خارجی و نام خارجی ندوند؛ یکی از توقّعات این است.» 01/01/1396

۸ . استفاده از دانش و حرکتِ نخبگانیِ جوانان

برخی از مسائل کشور در زمینه‌های اقتصادی ناشی از کمبودهای تحقیق علمی است که راه‌حل آن نیز استفاده از دانشِ نخبگانی است: «امروز... در زمینه‌ی مسائل اقتصاد، مسئله‌ی تورّم، مسئله‌ی کاهش قدرت پول ملّی، مسئله‌ی اشتغال، مسئله‌ی مسکن، و... با دانشِ نخبگانی، با حرکت نخبگانی جوان‌های ما می‌تواند راه‌های حلّ بسیار خوبی پیدا کند.» 17/07/1398

کلام آخر اینکه برای تحقق الگوی خنثی‌سازی تحریم، آنچه بیش از هر چیز اهمیت دارد، مدیریت قوی و کارآمد است. در شرایطی که دشمن با بهره‌گیری از ابزارهای اقتصادی به‌دنبال تحت فشار قرار دادن کشور است، تنها راه مقابله، مدیریتی پویا، فعال و خستگی‌ناپذیر است؛ مدیریتی که نه‌تنها در برابر موانع کوتاه نیاید؛ بلکه با ابتکار عمل و تصمیم‌گیری‌های به‌موقع، راه را برای عبور از فشارها هموار کند. رهبر انقلاب در این زمینه تصریح می‌کنند: «مدیریت‌ها بایستی قوی، فعّال، خسته‌نشو باشند.» 21/07/1399 جمله‌ای که نشان‌دهنده‌ی نقش تعیین‌کننده‌ی عزم و اراده‌ی مدیران در حل چالش‌های اقتصادی و خنثی‌سازی تحریم‌ها است. تجربه نشان داده است که در هر مقطعی که کشور از مدیریتی قاطع، جهادی و آینده‌نگر برخوردار بوده، توانسته از پیچ‌های تاریخی با موفقیت عبور کند. در مقابل، ضعف در تصمیم‌گیری، تعلل و محافظه‌کاری، میدان را برای فشارهای بیشتر دشمن باز می‌کند. کلید اصلی بی‌اثر کردن تحریم‌ها، نه در چشم دوختن به مذاکرات خارجی؛ بلکه در مدیریتی قوی، تصمیم‌ساز و مقاوم نهفته است؛ مدیریتی که نه‌تنها منفعلانه منتظر تغییر شرایط جهانی نمی‌ماند؛ بلکه با تکیه بر ظرفیت‌های داخلی، اقتصاد کشور را از وابستگی به بیگانگان رها می‌کند.