۱. از اوایل دهه ۹۰، روند کشف حجاب آغاز شد. در این مرحله که تا سال ۹۶ طول کشید، دو اتفاق رخ داد. نخست اینکه برای کشف حجاب، مفهوم‌سازی صورت گرفت؛ از جمله آزادی‌های یواشکی، چهارشنبه‌های سفید، نه به حجاب اجباری و... . در این برهه، تعداد اندکی از زنان در کوچه‌های خلوت و از پشت سر، عکس و فیلم تهیه می‌کردند و به شبکه‌های ماهواره‌ای فارسی‌زبان ارسال می‌کردند. این موج، در نخستین لحظه‌های خود قرار داشت و شاید کسی گمان نمی‌کرد که بیش از یک بازی رسانه‌ای و زودگذر باشد و بتواند موج اجتماعی بیافریند. آری، بازی تصاویر و روایت‌های رسانه‌ای آغاز شد و در گام اول، فضای مجازی را درنوردید و مباحثه فراوان پیرامون خود ایجاد کرد؛ اما این‌همه، از کوچه‌های خلوت، پا فراتر ننهاده بود.

۲. در برهه دوم که از سال ۹۶ آغاز شد، ساختارشکنی خیابانی و آشکار در دستورکار قرار گرفت؛ نوعی عملیات انتحاری در حوزه خطوط قرمز فرهنگی که هزینه داشت. باید کسانی از کوچه‌های خلوت بیرون می‌زدند و در خیابان و در منظر دید و نگاه همگان، کشف حجاب می‌کردند. براین‌اساس، بیست‌ونه زن در زمستان سال نودوشش، آشکارا کشف حجاب کردند. بی‌درنگ برای اینان، مفهوم‌سازی صورت گرفت؛ دختران خیابان انقلاب. قوه قضائیه، همه اینان را بازداشت کرد؛ اما موج ساختارشکنی فرهنگی، متوقف نشد، چون لیبرال‌های ایرانی از داخل، در حال موجه‌سازی کشف حجاب بودند.

۳. نیاز بود که پیشروی اجتماعی به‌صورت گام‌به‌گام، انجام بگیرد تا حاکمیت، بی‌حس و منفعل گردد. ازاین‌رو، در سال ۹۷، این ایده مطرح گردید که خودرو، حریم خصوصی است و کشف حجاب در آن، مشمول قانون نمی‌شود. مدتی نیز بحث در این باره درگرفت؛ اما مستقل از گفتگوها، در عمل، روند کشف حجاب در خودرو تحقق یافت و به‌تدریج، تثبیت گردید.

۴. در سال‌های ۹۹ تا تابستان ۱۴۰۱، کشف حجاب در خیابان‌ها رایج گردید. این وضع، هم به سیاست‌های لیبرالی دولت اعتدال‌گرا بازمی‌گشت و هم به سیاست‌های اقتصادی‌ای که اغتشاشات سال‌های ۹۶ و ۹۸ را در پی داشت. جامعه، به‌شدت ملتهب و سرگردان بود و امکان تنش اجتماعی، محتمل‌تر از همیشه به نظر می‌رسید. جامعه سرخورده از شکست برجام، اینک عصبی و پرخاشگر شده بود و همه‌چیز، رو به افول داشت.

۵. عده‌ای تصور می‌کردند که اغتشاشات سال ۱۴۰۱، ریشه در عملکرد گشت ارشاد داشت، حال‌ آنکه اگر هم چنین طرحی در میان نبود، روند دهه گذشته نشان می‌داد که کشف حجاب، دیگر یک کنش فرهنگی نیست و به طرح امنیتی و بیرونی برای براندازی تبدیل شده است. اگر تا پیش از دهه ۹۰، این امکان وجود داشت که بدپوششی‌ها را به مسأله هویت و تربیت و فرهنگ، ارجاع داد، اینک دیگر روشن شده بود که کشف حجاب، بی‌پروا و به‌طور مستقیم، ماهیت سیاسی و امنیتی یافته و می‌رود که حاکمیت را به چالش بکشد. چنین نیز شد و‌ پیرامون کشف حجاب، اغتشاش زن، زندگی، آزادی شکل گرفت. اگر گشت‌ارشاد نمی‌بود، کشف حجاب، بدون اغتشاش تحقق می‌یافت. پس روند، از پیش طراحی‌شده بود و مسأله، فقط این بود که این روند، با اغتشاش تحقق یابد یا بدون آن.

۶. اینک نیز در دوره پسااغتشاش، مشاهده می‌کنیم که کشف حجاب، یک قطعه از طرح براندازی هویتی و منفعل‌سازی حاکمیت بوده و‌ قطعه‌های دیگر از راه رسیده‌اند؛ از برهنگی تا ارتباطات آزاد تا آوازخوانی زنان تا رقاصی خیابانی. قطعه‌ها، یکی‌یکی از راه می‌رسند و اقتدار حاکمیت را در خود فرومی‌برند و درهم‌شکستن خطوط قرمز را عادی می‌کنند. آیت‌الله امام خامنه‌ای به‌درستی درباره کشف حجاب گفتند: "این تازه، اول کار است". اما نه‌فقط شورای‌عالی انقلاب فرهنگی؛ بلکه حتی شورای‌عالی امنیت ملی نیز درنیافت که زن و حجاب و فرهنگ و هویت، از چهارچوب فرهنگ خارج شده‌اند و ماهیت امنیتی و سیاسی یافته‌اند. این فقدان فهم را می‌توان از مواجهات عقیم و ناشیانه آن‌ها درک کرد. لیبرال‌های ایرانی، این‌بار به‌جای پوپر، ژیژک را برگزیده بودند و می‌خواستند با ایده او درباره عبور از خطوط قرمز فرهنگی و نافرمانی مدنی، حاکمیت را چندین گام به عقب برانند.

۷. این امکان وجود داشت که در سایه فهم امنیتی از کشف حجاب، حاکمیت در مسیر سکوت و مماشات و باج‌دهی حرکت نکند و در کوتاه‌مدت و در نسبت با خونریزی فرهنگی، مواجهه در قاب اقتدار را در پیش بگیرد و برای میان‌مدت، چاره‌ای هویتی و تربیتی تدارک ببیند؛ اما هیچ‌یک از این دو را انتخاب نکرد. چنین شد که امروز، آشکارا همه حیثیت و اعتبار شریعت اسلام و گفتمان قدسی انقلاب، به چالش کشیده می‌شود و طاغوتی‌گری، رایج می‌گردد. این‌گونه است که غفلت یک‌دهه‌ای نسبت به روند انحطاطی و فهم ساده‌انگارانه از کشف حجاب، چنین هزینه گزافی را تولید می‌کند و جامعه را درگیر چالشی فرساینده می‌نماید.