هوش مصنوعی؛ امکان سوگیریهای پنهان و تولید محتوای گمراهکننده
5 آذر, 1404 - 16:38dehghani
در عصری که هوش مصنوعی قادر است متونی ظاهراً بینقص و روان تولید کند، سؤال اساسی این است که آیا این متون میتوانند جایگزین نوشتههایی شوند که از عمق تجربه، فرهنگ و روح انسان سرچشمه گرفتهاند؟
هوش مصنوعی ممکن است ساختار زبانی را یاد بگیرد؛ اما «تجربه زیسته»، «حس فلسفی» و «هویت فرهنگی» نویسنده را شبیهسازی نمیکند. نوشتار انسانی نفس دارد؛ نفسی که از خاطرات شخصی، گویش محلی، تناقضهای درونی و لحظات آشفته یا شاد سرچشمه میگیرد. در مقابل، ماشین تنها بر اساس الگوهای آماری، واژهها را کنار هم میچیند، بدون آنکه بتواند بار معنایی یا اخلاقی یک داستان را درک کند. مرضیه نفری، نویسنده و فعال ادبی: «درباره تمایز متون تولید شده توسط انسان و هوش مصنوعی باید گفت وقتی یک متن توسط هوش مصنوعی نوشته میشود، بیروح و غیرانسانی به نظر میرسد؛ چراکه آنچه به متن جان میبخشد، تجربههای زیسته، جزئیات شخصی و هویت نویسنده است. نویسندگان هنگام نوشتن، به تجربههای منحصر به فرد خود پناه میبرند و این تجربهها عمق و نفسی به متن میدهند که هوش مصنوعی قادر به شبیهسازی آن نیست.
هوش مصنوعی رقیب نویسنده نیست؛ بلکه یک ابزار کمکی است و در برخی موارد میتواند اطلاعات یا ایده بدهد؛ اما نویسنده باید آن را با تجربه شخصی خود ترکیب کند. هر جایی که تجربه، فرهنگ، گویش محلی یا ضربالمثل دخالت داشته باشد، هوش مصنوعی نمیتواند جایگزین انسان شود.
حتی اگر هوش مصنوعی متن دو هزار کلمهای تولید کند، شاید فقط ۵۰ کلمه از آن وارد کار نویسنده شود و در نهایت، نویسنده تصمیمساز و مسئول متن خود است. اگر تمام نویسندگان از هوش مصنوعی استفاده کنند، نوشتهها یکدست میشوند؛ بنابراین، وظیفه نویسنده این است که صدای شخصی، کلیشهها و تفاوتهای فرهنگی خود را حفظ کند.
نوشتههایی که در آن هویت نویسنده، اقلیمی که در آن رشد کرده، تجربهها و جسارت دیده میشود، ماندگار هستند و این نوع نبوغ خاص، فقط در اثر یک انسان ظاهر میشود. هوش مصنوعی تهدید نیست؛ در گذشته نیز کتابهای سطحی و تکراری روانه بازار شدند؛ اما ماندگار نشدند. در واقع برای نویسندگان توانا، هوش مصنوعی میتواند کمک کند تا سطح کار آنها بالاتر برود.
اگر هوش مصنوعی متن حساس، غیراخلاقی یا غیرقانونی تولید کند، چه کسی پاسخگو است؟ باید به این ابعاد هوش مصنوعی که ممکن است سوگیریهای پنهان داشته باشد یا محتوای گمراه کننده تولید کند، توجه داشته باشیم. برای حفظ خلاقیت، باید به خود بازگردیم؛ به تجربهها، خاطرات، ترسها و تناقضهایمان فکر کنیم؛ باید به گویشهای محلی توجه کنیم و از هنر، موسیقی و فیلم الهام بگیریم؛ بنابراین هوش مصنوعی میتواند به نویسندگان در نگارش کمک کند و نقش دستیار را داشته باشد؛ اما من باید مسئول داستان خود و تصمیمگیرنده نهایی باشم.»