امام مهدی (عج الله تعالی فرجه الشریف): حقانیّت و واقعیّت، با ما اهل‌بیت رسول‌الله (ص) می‎باشد و کناره‎گیری عدّه‎ای از ما، هرگز سبب وحشت ما نخواهد شد؛ چرا که ما دست‌پرورده‌های نیکوی پروردگار می‎باشیم و دیگر مخلوقین خداوند، دست‌پرورده‌های ما خواهند بود.    (بحارالانوار: ج ۵۳، ص ۱۷۸)  

مطالب صفحه فصل رویش 1209

ناو پهپادبر شهید باقری چه مزیتی برای ایران دارد؟
علیرضا تقوی‌نیا
رسانه‌ها خبر از تکمیل ناو پهپادبر شهید باقری سپاه و استقرار آن در خلیج‌فارس می‌دهند. این ناو با عرشه وسیع و باند نسبتاً طولانی، مناسب برای پرواز و فرود پهپادهای ایرانی است. این ابتکار کم‌نظیر، چند مزیت برای ایران دارد.
1) خلاء دسترسی دور دست‌ها، جزایر و در نتیجه فرودگاه جهت نشست و برخاست هواپیما برای ماموریت های مختلف در دریاهای هدف و اقیانوس‌ها به خصوص اقیانوس هند برطرف می‌شود. به عبارت دیگر نیروی دریایی در این شناور؛ هم از طریق جاتو (بوستر راکتی سوخت جامد) و نیز از طریق باند پرواز، می‌تواند در هر لحظه پهپادهای خود را به آسمان فرستاده تا ماموریت محوله را به انجام رسانند.
2) پهپادها هزینه بسیار اندکی دارند و به پرواز درآوردن آنها از روی شناور می‌تواند دست ایران را به جای جای آب‌های پیرامونی و به خصوص اقیانوس هند (که مهم‌ترین مسیر انتقال کالا و انرژی در جهان است) برساند و اموری چون شناسایی را با دقت و کمترین هزینه انجام دهند. همچنین اهداف متخاصم در فاصله دور مانند جزیره دیه گو گارسیا (۴۵۰۰ کیلومتر) که پایگاه پشتیبانی راهبردی ناوگان ایالات متحده آمریکا و مرکز استقرار بمب افکن‌های استراتژیک آنهاست می‌تواند هدف پهپادهای مختلف و متنوع ایرانی باشد. نقطه قوت برخی پهپادهای ایرانی قابلیت حمل موشک و بمب برای شلیک به اهداف زمینی و شناوری است.
3) ورود پرنده‌های بدون سرنشین ایرانی به پهنه اقیانوس دریای عمان، دریای سرخ و اقیانوس هند، انحصار حضور، رصد و مراقبت ناوگان قدرت‌های بزرگ دریایی جهان را خواهد شکست. سال‌ها بود که آنها بی دردسر و بدون رقیب در پهنه آب‌های آزاد و اقیانوس‌ها حضور داشتند و سیادت خود را بر دنیا از طریق نیروی دریایی خود تحمیل می‌کردند.
اما با ورود ناوهای پهپادبر که در واقع پایگاه متحرکی برای پرنده‌های جمهوری اسلامی هستند، از طریق پهپادها شناورهای تجاری و نظامی کشورها توسط پرنده‌های ایرانی رصد و مطابق منافع ملی با آنها تعامل می‌شود. نکته مهم این است که برخورد و مقابله با یک پهپاد با توجه به سطح مقطع راداری و قیمت پایین آنها، کار بسیار سخت و پرهزینه‌ای است و نبردهای اخیر جهان نشان داده که دنیا به سمت پرنده‌های بدون سرنشین حرکت خواهد کرد؛ جمله ایلان ماسک که دیگر فقط احمق‌ها F35  می‌سازند، نشان از تغییر نگاه استفاده از پهپادها به جای هواپیماها حتی در ایالات متحده دارد.
4) پایگاه‌های متحرک پهپادی ایران در اقیانوس هند می‌توانند با تهدیداتی چون دزدهای دریایی نیز مقابله کرده و ماموریت پایش و حفاظت از ناوگان تجاری در نقاط پرخطر اطراف سواحل را با هزینه کمتر و بدون نیاز به شناورهای بزرگ و پرهزینه به انجام برسانند.
5) تلاطم دریا و شرایط سخت آب و هوایی که در اصطلاح به آن (sea force) یا قدرت دریا می‌گویند، از جمله موانع احتمالی برای انجام ماموریت های شناورهاست. هرچه فورس دریا بالاتر باشد، انجام ماموریت‌ها سخت‌تر و احتمال آسیب به تجهیزات شناوری بالاتر است. اما ورود پهپادها می‌تواند این مشکل را تا حد زیادی حل کند و برای انجام عملیات‌های شناسایی و رزمی، میزان حضور فیزیکی شناورهای بزرگ در آب‌های متلاطم کاهش می‌یابد.
6) رادارگریزی پهپادهای ساخت ایران، ارتقای قابل توجهی یافته و بارها توانسته‌اند روی ناوهای هواپیمابر آمریکا رفته و بدون رصد شدن توسط رادارهای پیشرفته آنان، ماموریت های شناسایی را با موفقیت انجام دهند (فیلم‌های آن بر بستر اینترنت موجود است). در سابق هنگام بروز شرایط احتمالی درگیری، ناوهای هواپیمابر از سواحل ایران دور می‌شدند و به اقیانوس هند می‌رفتند تا از تیررس در امان باشند. اما با ورود زیر دریایی‌ها و شناورهای پهپادبر ایران به اقیانوس هند، مصونیت ناوهای هواپیمابر نیز دچار اختلال اساسی می‌گردد.
7) در نهایت باید گفت دکترین دفاعی جمهوری اسلامی ایران در سال‌های اخیر بر گسترش حضور و نفوذ در اقیانوس هند با بهره‌گیری از نیروی دریایی راهبردی ارتش و نیردی دریایی سپاه متمرکز بوده و تهران سعی دارد از لحاظ نظامی جایگاهش را به ورای یک قدرت منطقه‌ای ارتقا دهد و هزینه اعمال گزینه نظامی علیه خود را برای کشورهای متخاصم، بالاتر ببرد.
 
موشک‌های بالستیک و هایپرسونیک ایران چه تفاوتی با نمونه‌های خارجی دارند؟
موشک‌های بالستیک و هایپرسونیک ایرانی تفاوت‌هایی با نمونه‌های خارجی دارند که از جنبه‌های مختلف مانند فناوری، برد، سرعت، دقت، قدرت تخریب و راهبردهای نظامی قابل بررسی است.
در اینجا به تفصیل تفاوت‌های مهم میان موشک‌های ایرانی و خارجی در این دو دسته آورده شده است:
۱. موشک‌های بالستیک
موشک‌های بالستیک به عنوان سلاح‌هایی که پس از پرتاب، مسیر بالستیکی را طی می‌کنند، در تسلیحات ایران و بسیاری از کشورهای دیگر از اهمیت زیادی برخوردارند.
 اما تفاوت‌های میان موشک‌های بالستیک ایرانی و خارجی شامل موارد زیر است:
فناوری و مواد ساخت:
 موشک‌های بالستیک ایرانی معمولاً از ترکیب فناوری‌های قدیمی و نوین ساخته شده‌اند. نوعی مهندسی معکوس که جزو خصایص و ذوق و توانمندی ایرانی است. ایران از مواد نسبتاً پیشرفته مانند کامپوزیت‌ها برای کاهش وزن موشک و افزایش برد استفاده کرده است. کشورهایی مانند آمریکا، روسیه و چین در ساخت موشک‌های بالستیک از مواد پیشرفته‌تر و فناوری‌های مدرن‌تر استفاده می‌کنند. موشک‌های آنها به واسطه استفاده از مواد کامپوزیت سبک و مقاوم، موتورهای پیشرفته‌تر و سامانه‌های هدایت دقیق‌تر، معمولاً عملکرد بهتری دارند.
برد و قدرت تخریب:
ایران توانسته موشک‌های بالستیک با بردهای متفاوتی تولید کند، از جمله موشک‌های کوتاه‌برد (کمتر از ۱۰۰۰ کیلومتر)، میان‌برد (۱۰۰۰ تا ۳۰۰۰ کیلومتر)، و حتی برخی موشک‌ها با قابلیت برد بیش از ۳۰۰۰ کیلومتر مانند موشک «شهاب-۳». با این حال، هنوز در زمینه تولید موشک‌های قاره‌پیما به مراتب از کشورهای مانند روسیه و آمریکا عقب‌تر است؛ اما به سرعت در حال کم کردن فاصله خود با کشورهای دیگر است. در نمونه‌های خارجی، این کشورها توانسته‌اند موشک‌های بالستیک قاره‌پیما (ICBM) با بردهای بالای 10000کیلومتر و قدرت تخریب بالاتری بسازند. این موشک‌ها می‌توانند به راحتی هر نقطه‌ای از کره زمین را هدف قرار دهند.
یکی از چالش‌های اصلی موشک‌های بالستیک ایرانی، دقت آنها در اصابت به هدف است. ایران با توسعه سامانه‌های هدایت و کنترل پیشرفته مانند سامانه‌های ماهواره‌ای و اینرسی، سعی در افزایش دقت موشک‌های خود دارد. در صورتی که ایران بتواند هدایت ماهواره‌ای را به موشک‌های خود اضافه کند، خواهد توانست سطح و نوع تهدیدات علیه امنیت ملی خود را به حداقل برساند.
 راهبُرد ایران در استفاده از موشک‌های بالستیک بیشتر بر اساس جنگ نامتقارن و بازدارندگی منطقه‌ای است. به همین دلیل، تمرکز ایران بر روی تولید موشک‌های میان‌برد و کوتاه‌برد است که قادر به حمله به اهداف منطقه‌ای مانند پایگاه‌های نظامی آمریکا در خاورمیانه یا کشورهای همسایه است؛ اما سایر قدرت‌های موشکی جهان به سمت دارای موشک‌های بالستیک قاره‌پیما مانند روسیه و آمریکا راهبُردهای بازدارندگی هسته‌ای دارند. این موشک‌ها توانایی حمل کلاهک‌های هسته‌ای را دارند و برای بازدارندگی در برابر تهدیدات جهانی طراحی شده‌اند.
اما توانمندی نسبتاً جدید موشکی ایران، موشک‌های هایپرسونیک است. موشک‌های هایپرسونیک (فراصوت) از مهم‌ترین فناوری‌های نظامی جدید هستند که با سرعت‌های بسیار بالا (بیش از ۵ برابر سرعت صوت) حرکت می‌کنند و در برابر سامانه‌های دفاع موشکی بسیار مقاوم هستند. تفاوت‌های این نوع موشک‌ها نیز به شرح زیر است:
 ایران در چند سال اخیر اعلام کرده که به فناوری تولید موشک‌های هایپرسونیک دست یافته است. این موشک‌ها به دلیل استفاده از فناوری‌های پیچیده‌ای؛ مانند موتورهای رم‌جت یا اسکرام‌جت، هنوز در مراحل توسعه قرار دارند. احتمالاً از فناوری‌های بومی و ترکیبی استفاده می‌کنند.
 کشورهایی مانند آمریکا، روسیه و چین در توسعه فناوری‌های هایپرسونیک پیشتاز هستند. روسیه موشک‌های هایپرسونیک مانند «آوانگارد» و «کینژال» را معرفی کرده است که می‌توانند با سرعت‌های بسیار بالا و دقت زیاد به اهداف برسند. چین نیز در این زمینه سرمایه‌گذاری‌های زیادی انجام داده است و موشک‌های هایپرسونیک خود را آزمایش کرده است. موشک‌های هایپرسونیک روسیه و چین دارای سرعت‌های بالاتر از ۵ ماخ هستند و توانایی تغییر مسیر در طول پرواز را دارند. این موشک‌ها می‌توانند به راحتی از سد سامانه‌های دفاع موشکی عبور کنند. مثلاً موشک «آوانگارد» روسیه با سرعت بیش از ۲۰ ماخ می‌تواند تغییرات ناگهانی در مسیر خود ایجاد کند.
 حتی مخالفان و دشمنان توان موشکی ایران هم اذعان دارند که با توجه به پیشرفت‌های اخیر در هدایت و کنترل موشک‌ها، انتظار می‌رود دقت آنها در مقایسه با نمونه‌های قدیمی‌تر بالاتر باشد.
ایران از موشک‌های هایپرسونیک به عنوان بخشی از راهبُرد بازدارندگی خود استفاده می‌کند. این موشک‌ها می‌توانند تهدیدی جدی برای پایگاه‌ها و اهداف حساس دشمن در منطقه تا شعاع ۳۰۰۰ هزار کیلومتری باشند. ایران با توجه به محدودیت‌های فناوری و اقتصادی، توانسته است موشک‌هایی با برد و قدرت تخریب قابل‌قبول برای اهداف منطقه‌ای تولید کند. موشک‌های هایپرسونیک ایرانی نیز در مراحل توسعه و تولید منظم قرار دارند و به سرعت و مانورپذیری.
براساس گزارش ژورنال‌های نظامی غرب، موشک‌های هایپرسونیک ایرانی در مرحله آزمایش و توسعه هستند و هنوز از نظر سرعت و مانورپذیری به سطح نمونه‌های پیشرفته خارجی نرسیده است؛ اما سرعت ایرانی‌ها در مهندسی معکوس اقلام دفاعی و نظامی نکته‌ای است که از نظر دوست و دشمن پنهان است.