پدر و مادرش ساکن موصل بودند و در زندگی‌شان به ظاهر چیزی کم نداشتند جز فرزند. دیدن اولاد همسایه‌ها حسرت چند ساله مادرش را بیشتر می‌کرد. برای همین نذر کرد اگر خداوند به آن‌ها فرزندی عنایت کند، او را در راه حسین (علیه‌السلام) قرار دهد؛ اما نه برای خدمت در این مسیر؛ بلکه برای آزار و قتل زائرانی که به زیارت حسین بن علی (علیهماالسلام) مشرف می‌شدند. از خانواده‌ای ناصبی غیر از این انتظار نمی‌رود. ناف این جماعت را با کینه علی (علیه‌السلام) و آل علی و مریدان علی بریده‌اند.

گذشت تا لطف عام الهی شامل آن‌ها شد و خداوند پسری را در دامانشان گذاشت. جمال‌الدین روز به روز قد می‌کشید و بزرگ‌تر می‌شد. حالا دیگر جوانی شده بود که در کنار انجام کارهای روزمرّه، دستی هم بر آتش شعر داشت و گاه‌گاهی در خلوت خود ابیاتی می‌سرود. روزی که مادرش احساس کرد جمال‌الدین می‌تواند از عهده آن نذر برآید، ماجرا را با او در میان گذاشت و از او خواست تا آن وعده را عملی سازد.

همواره کاروان‌هایی بودند که از منطقه جبل عاملِ شیعه‌نشین و برخی مناطق شام عازم زیارت سیدالشهدا (علیه‌السلام) می‌شدند و در مسیر خود از موصل عبور می‌کردند. جمال‌الدین ناچار برای ادای نذر مادر به دنبال یکی از آن کاروان‌ها رفت؛ اما برای انجام آن فریضه شیطانی عجله نکرد. نمی‌دانم دو به شک بود که آیا دستش را به خون مظلوم آلوده کند یا اینکه می‌خواست مطمئن شود نیت کاروان، زیارت حسین بن علی (علیهماالسلام) است، تا بی‌گدار به آب نزده باشد. هرچه بود تا منطقه مسیّب که نزدیک کربلا قرار دارد کاروان را تعقیب کرد. بیش از ۹۰ فرسخ، حدود ۵۰۰ کیلومتر در طریق الحسین (علیه‌السلام) راه طی کنی آن هم به نیت سوءقصد به جان زائران حسین (علیه‌السلام)! چه حکایت غریبی‌ست!

با مشاهده عبور کاروان از فرات، خاطرجمع شد که آن‌ها به زیارت حسین (علیه‌السلام) می‌روند. همان‌جا بار سفر زمین گذاشت تا هنگام بازگشتن کاروان، نذر مادرش را قربة الی الله ادا کند. آن روزها و ساعت‌ها فرصت خوبی بود تا خنجرش را صیقل دهد، برای خودش شعر بخواند و به خیلی چیزها فکر کند؛ به خودش، به نذر مادرش، به عذاب وجدانش، به زائران حسین (علیه‌السلام)، به کربلا.

اوقات نفس‌گیری بود. در همین فکرها بود که خوابش برد. در عالم رؤیا دید که قیامت برپا شده و او را می‌برند تا به خاطر عقاید باطلش راهی جهنم کنند. هرچه التماس کرد فایده‌ای نداشت و او را در دوزخ انداختند. بین شعله‌ها غوطه‌ور بود؛ اما احساس سوختن نمی‌کرد، گویا زبانه‌های آتش بر بدن او بی‌اثر بود! در آن هول و ولا، ناگهان صدای مهیبی از قعر جهنم بلند شد: «من اجازه ندارم تنی را که غبار راه کربلا بر آن نشسته، بسوزانم...» آری آن گرد و خاک برخاسته از کاروان، بر سر و روی او نشسته بود. همان غبار بهشتی، حائلی شد بین او و آتش. مگر جهنم می‌تواند بهشت را بسوزاند؟ حاشا و کَلّا!

پس از عمری دشمنی با اهل‌بیت پیامبر (صلوات‌الله‌وسلامه‌علیه‌وآله) از خواب غفلت بیدار شد. خدا خواست که بیدار شود تا حجتی باشد بر هم‌مسلکان سابقش تا حسین (علیه‌السلام) را بشناسند. حجتی باشد بر ما که غبار طریق الحسین (علیه‌السلام)  را دست‌کم نگیریم، تربت کربلا که جای خودش را دارد.

این رؤیای صادقه باعث شد خوابی که مادرش برایش دیده بود بی‌تعبیر و عقیم بماند. خاصیت اعجاز حسین (علیه‌السلام) این است که هر سِحری را باطل می‌کند. با حالی آشفته به حرم رفت و این دو بیت را سرود:

اِذا شِئتَ النّجاةِ یَزُر حُسينا           یلِكَی تَلیى ایاِلهَ قريرَ عَينِ

فَاِنَّ النیرَ لَيسَ تَمُسُّ جِسماً             عَلَيهِ غُبارُ زوارِ الحسينِ

اگر به دنبال رستگاری هستی پس حسین (علیه‌السلام) را زیارت کن تا خداوند متعال را با چشمی روشن ملاقات کنی. 

پس همانا جسمی را که بر آن غبار راه زائران حسین (علیه‌السلام) نشسته باشد، آتش نمی‌سوزاند. 

جمال‌الدین از باورهای اجدادی‌اش برگشت؛ اما دیگر پای برگشتن از کربلا را نداشت. او مجاور حرم کربلا شد و برای جبران لطفی که در حقش شده بود، اشعار بسیاری در ستایش خاندان رسالت خصوصاً سیدالشهدا (علیه‌السلام) سرود. این شاعر اهل موصل، صله‌ای از حضرت دریافت کرده است که حسرت هر شاعری‌ست؛ صله‌ای که تخلص شعری او را نیز رقم زده است. روزی رو به ضریح ایستاده بود و یکی از قصایدش در مدح حضرت را می‌خواند، ناگاه پرده‌ای که از در آویزان بود از جایش کنده شد و بر شانه او افتاد، کسانی که شاهد ماجرا بودند، پرده حرم را هدیه و خلعتی از طرف اباعبدالله الحسین (علیه‌السلام) به جمال‌الدین دانستند. از آنجا بود که این شاعر قرن هشتم به خَلیعی یا خِلَعی مشهور شد و اشعارش را به این تخلص، متبرک می‌کرد.