مصطفی بن حسین تَفْرِشی، عالم رجالی سده ۱۰ و ۱۱ قمری، نویسنده کتاب نقد الرجال و از شاگردان ملا عبدالله شوشتری است. او در نقد الرجال رویکردی انتقادی به دیدگاه‌های مختلف داشته و تلاش کرده آراء مختلف را به صورت منظم و جامع و کوتاه گرد آورد. تفرشی از سوی علمای دوره‌های بعد، برای دقت علمی و دانش فراوان ستایش شده است. در نوشته‌های تذکره‌نویسان، اطلاعات محدودی درباره او در دسترس است؛ می‌گویند: نسب تفرشی از طریق حسن افطس، به امام زین العابدین (علیه السلام) می‌رسد. خوانساری نیز محتمل دانسته است که وی از عموزادگان فیض الله بن عبدالقاهر حسینی، فقیه و متکلم رجالی باشد. تاریخ ولادت و درگذشت تفرشی نیز ثبت نشده است. تنها بر اساس برخی شواهد موجود می‌توان تاحدودی زمان حیات وی را مشخص کرد. در ۱۰۴۴ق/۱۶۳۴م که ملا مراد تفرشی، التعلیقة السجادیة را به پایان برد، او را با عبارت «ایّده الله» دعا کرده که نشان می‌دهد تفرشی هنوز در قید حیات بوده است. تفرشی خود گزارش می‌کند که عبدالعالی بن علی کرکی (درگذشت ۹۴۰ق/۱۵۳۴م) را درک کرده است. همچنین می‌گوید: کتاب نقد الرجال را در ۱۰۱۵ق/۱۶۰۶م به پایان رسانده است. ملا عبدالله شوشتری در متن اجازه‌نامه‌اش به تفرشی در ۱۰۲۰ق/۱۶۱۱م، از او با الفاظی یاد کرده که نشان می‌دهد آن زمان تفرشی جوان بوده است، از جمع این قرائن می‌توان تاریخ زندگی او را از حدود سال‌های دهه ۹۸۰ق/۱۵۷۰م تا حدود سال‌های دهه ۱۰۵۰ق/۱۶۴۰م دانست.

اساتید: تفرشی از شاگردان ملاعبدالله شوشتری، رجالی است. برخی معاصران از ادامه تحصیلات وی نزد ملاعبدالله شوشتری تا سر حد اجتهاد سخن گفته‌اند؛ اما به نظر می‌رسد که آن‌ها میان کسب «اجازه روایت» با «اجازه اجتهاد» خلط کرده‌اند. در اجازه روایتی که شوشتری به تفرشی داده، گرچه از وی با عنوان فرزند عزیز یاد کرده و بر تبحر و مهارت او در علوم حدیث تأکید ورزیده، سخنی دالّ بر فقه‌دانی او به میان نیاورده است. از دیگر کسانی که به تفرشی اجازه روایت داده‌اند، عبدالعالی بن علی کرکی فرزند محقق کرکی است.

شاگردان: هیچ یک از تذکره‌نویسان مشهور متأخر، درباره شاگردان تفرشی مطلبی نقل نکرده‌اند. خوانساری می‌گوید که هرگز مشاهده نکرده است که عالمان حدیث از تفرشی روایت کنند. شرف الدین علی شولستانی از تفرشی اجازه روایت گرفته و محمد باقر مجلسی، نقد الرجال تفرشی را به واسطه او در اختیار داشته است.

تفرشی نقد الرجال را تنها یکی از تألیفات خود برشمرده است؛ با این حال، گزارشی دال بر وجود کتابی دیگر از او، در دست نیست. در نقد الرجال به صراحت گفته است که عمده محاسن کتابش، دستاوردهای شاگردی ملا عبدالله شوشتری است. او در این کتاب رویکردی انتقادی به دیدگاه‌های مختلف داشته و تلاش کرده آراء مختلف را به صورت منظم و جامع و کوتاه گرد آورد.