مؤلفةالقلوب، به کافران و غیر مسلمانانی اطلاق می‌شود که با اختصاص بخشی از زکات به ایشان، دل‌هایشان، جلب و به اسلام متمایل می‌شوند یا در جهاد و دفاع، مسلمانان را همراهی می‌کنند. در جنگ با قبیله ثقیف و قبیله هوازن، غنایم زیادی نصیب پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله وسلم) و مسلمانان شد. آن حضرت، از خمس این غنایم به اشراف و بزرگان مکه بخشش کردند. در تاریخ طبری آمده که پیامبر (صلی الله علیه وآله وسلم)، به کسانی از اشراف مکه که می‌خواستند دل‌های آن‌ها را جلب کنند، عطا دادند و آن‌ها به «مؤلفة قلوبهم»، مشهور شدند. تألیف قلوب به معنای جلب کافران به سمت اسلام و جذب آنان به همکاری با مسلمین و برقراری رابطه با ایشان است؛ اما نه در حد روابطی که با برادران مسلمان مطرح است و نه در آن حد که موجب نفوذ بیگانگان در امور مسلمین و در نتیجه نفی عزت اسلامی و طرد قاعده نفی سبیل شود.

گروه‌های مختلف مؤلفه قلوبهم چند دسته هستند:

برای جلب همکاری کافران برای شرکت در جهاد به همراه مسلمانان

برای مسلمان شدن کافران

تقویت ایمان مسلمانانی که از نظر اعتقادی ضعیف‌اند

غیر مسلمانانی که در مرزهای کشور اسلامی سکونت دارند تا از مرزها محافظت کنند

مسلمانانی که همسایه کافر دارند که با دادن زکات به آن‌ها، کافران همسایه، به اسلام‌آوردن تشویق می‌شوند

در اینکه آیا این مورد تنها مختص زمان رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) بود یا در همه دوران ثابت است، اختلاف نظر وجود دارد.