۱. امام خامنه‌ای در بندهای پایانی از دومین پیام تلویزیونی‌اش تصریح کرد: «خدای متعال، ملّت ایران را به‌طور قطع و یقین، پیروز خواهد کرد.» در این عبارت، کلمات «قطع» و «یقین» آمده است که حاکی از «حتمیّتِ تاریخی» است؛ چنان‌که ایشان از آینده، خبر می‌دهد، نه اینکه تحلیل کند و حدس بزند. ادبیاتِ گمانه‌ای و تخمینی، این‌چنین نیست و در آن، اما و اگرهای فراوان به چشم می‌خورد و همه‌چیز، مشروط و وابسته است. ادبیات ایشان، این‌گونه نیست؛ بلکه به‌صورتی جدّی و محسوس، آمیخته با «قطعیّتِ تاریخی» است. نه فقط امروز که ایران، درگیر جنگ شده و شاهد رویدادهایی هستیم که چه‌بسا پیش‌بینی نمی‌شدند؛ بلکه ایشان همواره چنین نظر و موضعی نسبت به انقلاب داشته است. این در حالی است که بسیاری از تحلیل‌گران و اهل فهم و موشکافی، ادبیاتی محتاطانه به‌کار می‌گیرند و شرایط را آنچنان پیچیده می‌شمارند که به خود، جرئت پیش‌بینی‌های محتوم و عام را نمی‌دهند. واقعیّت نیز این است که عالَم علوم انسانی – البته در انگاره رایجش و نه در افق قدسیِ علوم انسانیِ اسلامی که از شهود، بهره می‌گیرد – با قطعیّت‌های آینده‌نگرانه، بیگانه است و از آن‌ها پرهیز می‌کند تا اعتبار خود را گرفتار قمارهای معرفتی نکند و واقعیّت‌هایی که از راه می‌رسند، پایه‌های آن را مخدوش نسازند. براین‌اساس، باید پرسید آیت‌الله خامنهای از کدام چشم‌انداز و در چهارچوب کدام نظریه و نگاه، به مسئله ایران و جنگ آن می‌نگرد که این‌گونه به قطعیّتِ تاریخی، وفادار است؟! اگر پای علوم انسانی در میان نیست، پس چه نوع معرفتی در کار است که ایشان همواره با تکیه بر آن، این‌چنین بی‌پروا و محتوم، سخن می‌گوید؟!

۲. در ماه‌های پایانیِ رو به پیروزی انقلاب اسلامی، علامه مطهری به نوفللوشاتو رفت تا با امام خمینی دیدار کند. وی پس از بازگشت، در جمع خصوصِی نیروهای انقلابی تصریح کرد که امام خمینی، یکپارچه ایمان و حتمیّت و قطعیّت شده است و هیچ‌گونه تردید و تزلزلی در ایشان راه ندارد. علامه مطهری می‌گوید با امام خمینی، درباره احتمالات منفی و مُهلکی که ممکن است در برابر انقلاب قرار داشته باشند سخن گفتم. امام خمینی پاسخ داد: «آقای مطهری! انقلاب، محقّقاً پیروز است!» من احساس کردم که باید دوباره تأکید کنم. ازاین‌رو، باز بر روی برآوردها و تخمین‌های سیاسی و امنیتی اصرار ورزیدم؛ اما امام خمینی در مقابل، دوباره همان جمله را تکرار کرد. من که متحیّر شده بودم، فقط یک گزینه به ذهنم خطور کرد و آن، این بود که ایشان از ناحیه امام غایب - علیه‌السلام - تأییدی در اختیار دارد که این‌چنین قطعی سخن می‌گوید. ازاین‌جهت، از ایشان پرسیدم: آیا حضرت ولی‌عصر به شما چنین فرمایشی داشته‌اند؟! امام خمینی در مقابل این پرسش، سکوت کرد. این روایت، از جانب کسی است که به‌درستی، عقلِ انقلاب نام گرفته و افزون بر این، دل و جانش، آمیخته با معنا و معنویّت و ملکوت بوده و فهم اشراقی و عرفانی داشته است؛ مطهری، حتّی تحیّرش هم ارزش وصف‌ناپذیر دارد و محل تأمّل و تدقیق است.

۳. اگر منطقِ وجودیِ انقلاب در مقام حدوث، این‌چنین قدسی و ملکوتی بوده، در مقام بقا و دوام نیز از همین منطق، متابعت خواهد کرد. ازاین‌رو، آیت‌الله خامنه‌ای چندین بار نقل کرده که از امام خمینی شنیده است که به ایشان گفته: «آقای خامنه‌ای! من دست غیب و هدایت الهی را در پشت‌صحنه حوادث این انقلاب می‌بینم؛ چنان‌که این ما نیستیم که عنان انقلاب را در دست داریم!» پس در اینجا نیز پای ملکوت و معنا در میان است و این تاریخِ قدسی، با نیرویی نهان و معماگونه در حرکت است. تاریخ انقلابِ اسلامی، تاریخ تجلّیِ حداکثریِ غیب و ملکوت است و در این تاریخ، دستِ خدا، عیان‌تر و محسوس‌تر از همه‌جا است. این تاریخ، نیروهای ظاهری و مادّی و تدابیر این‌جهانی و تجهیزات تکنیکی دارد؛ اما حقیقت این است که این عناصر، پوسته این انقلاب را ساخته‌اند و در باطن، خبرهای دیگری در میان است. این تاریخ، معرکه غوغای مدخلیّتِ اراده الهی در تدبیر است؛ بلکه باید گفت این تاریخ، تقدیری است و نه تدبیری. مشیّت الهی به این تعلّق گرفته که تاریخ انقلاب اسلامی، منزلت مقدّمه‌ای و تمهیدی نسبت به عهد نهاییِ تاریخ داشته باشد و بستر و زمینه آن طلوعِ مطلق را فراهم نماید. این تاریخ، تاریخ تقدیری است؛ تاریخِ قدسی است؛ تاریخِ تمهیدی است؛ تاریخِ معطوف به عهد آخرالزمان است. نه‌فقط اشاراتِ شهودی بر این امر دلالت دارند؛ بلکه تجزیه‌وتحلیل عینی نیز با این نظر، بیگانه و ناسازگار نیست. آیت‌الله خامنه‌ای، در این عالَم معرفتی به سر می‌برد که در این شرایط دشوار، از تصریح به قطعیّت تاریخی، پرهیز نمی‌کند.