- سلام بفرمایید.

- حاج آقا منظور از «غیبت» چیست؟

- غیبت عبارت است از ذکر نقاط ضعف و معایب پنهانی دیگران که اگر بشنوند ناراحت شوند. خواه این نقاط مربوط به جنبه‌های دینی، اخلاقی، روحی و اجتماعی باشد، یا مربوط به جهات جسمانی، اعم از قیافه، اعضای بدن، نیروهای جسمی، طرز حرکات و رفتار، یا مربوط به متعلقان انسان اعم از زن، فرزند، لباس، خانه و امثال آن. 

- قرآن کریم درباره غیبت چه می‌گوید؟

- قرآن غیبت را یک عمل غیرانسانی شمرده و آن را چون خوردن گوشت برادر مرده معرفی می‌کند. بدیهی است که خوردن گوشت برادر مرده، زشت‌ترین عملی است که ممکن است از کسی سر بزند و این تعبیر منحصراً درباره غیبت وارد شده است. علت این تشبیه از آن جهت است که در اسلام حیثیت و آبروی برادر مسلمان همچون خون او محترم است، چنانکه در حدیث نبوی وارد شده: «همه چیزِ مسلمان بر مسلمان حرام است: خونش، مالش و آبرویش» جای شک نیست که غیبت از حیثیت برادر مسلمان کاسته و آبروی او را بر باد می‌دهد.

- غیبت در زمره چه نوع گناهانی است؟

- غیبت از گناهان کبیره و از شایع‌ترین انحرافات زبان است. رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) می‌فرمایند: «اَلْغِيبَةُ اشَدُّ مِنَ الزِّنا» یعنی غیبت از زنا بدتر است. چون زناکار ممکن است با توبه مشمول عفو خدا شود، (چون زنا از حق اللّه است.)؛ اما غیبت کننده با توبه بدون کسب رضایت غیبت شونده، مورد عفو قرار نمی‌گیرد. (چون غیبت از حق‌الناس است.) غیبت اساس اتحاد، محبت و خوش‌بینی را در اجتماع متزلزل کرده و به آن لطمه می‌زند.

- غیبت با چه انگیزهای صورت می‌گیرد؟

- کینه‌توزی و انتقام، حسد، استهزاء و مسخره کردن، تفریح و سرگرمی، تحریک غریزه کنجکاوی از جمله مهم‌ترین علل و انگیزه‌های غیبت است. در بسیاری از موارد افراد در لباس دلسوزی مرتکب غیبت شده، می‌پندارد که عمل مقدسی انجام می‌دهند، در حالی که انگیزه‌های سخیفی دارند که روح انسان برای فریب وجدان و فرار از فشار و عذاب ناشی از آن، صورت آن را تغییر داده و برعکس نشان می‌دهد. این نوع آلودگی به غیبت، از سایر انواع آن خطرناک‌تر و درمان آن نیز مشکل‌تر است.

- غیبت دارای چه اثرات سوء اجتماعی است؟ 

- غیبت یکی از بزرگ‌ترین سرمایه‌های اجتماعی را که همان روح اخوّت، اتحاد و صمیمیت است از بین می‌برد و پایه‌های حُسن ظن و اعتماد عمومی را متزلزل می‌کند. غیبت در بسیاری از موارد موجب دامن زدن به آتش فتنه و گسترش عداوت و کینه در میان افراد می‌شود. غیبت از شخصیت و احترام افراد می‌کاهد و با از میان رفتن احترام و شخصیت آنها، وحشت و احتراز آنان از گناه کم می‌شود.

- اثرات فردی غیبت چگونه است؟

- غیبت یک ظلم و تجاوز آشکار به حقوق دیگران است و تمام نقائص اخلاقی و انسانی که در یک فرد بر اثر ظلم به دیگری پیدا می‌شود، بر اثر غیبت مترتب است. غیبت چون از انگیزه‌های زشت اخلاقی سرچشمه می‌گیرد، تکرار آن موجب تقویت و تحکیم آن صفات مذموم شده و انسان را از نظر ارزش‌های اخلاقی متزلزل می‌کند.

- ممنون حاج آقا 

منبع: برداشتی از کتاب: زندگی در پرتو اخلاق، (غیبت)، تالیف: آیت الله العظمی ناصر مکارم شیرازی