اینکه شجره ممنوعه چه بوده، چندان روشن نیست و درباره آن اقوال گوناگونی (در حدود شانزده قول) نقل شده است. در شش مورد از قرآن مجید اشاره به شجره ممنوعه شده است، بدون اینکه درباره کیفیت یا نام آن سخنی به میان آید؛ ولی در منابع اسلامی دو نوع تفسیر برای آن آمده است. یکی تفسیر «مادی» که طبق معروف در روایات، «گندم» بوده است. باید توجه داشت که عرب «شجره» را تنها به درخت اطلاق نمی‌کند؛ بلکه به بوته‌های گیاهان نیز شجره می‌گوید و لذا در قرآن مجید به بوته کدو، شجره اطلاق شده است (سوره صافات، آیه ۱۴۶). بر اساس روایات مختلف بعضی گفته‌اند شجره ممنوعه، گندم بوده است، بعضی گفته‌اند کافور بوده، و بعضی گفته‌اند انگور، توت و انجیر بوده است.

در تفسیر «معنوی» شجره ممنوعه، از آن به «شجره حسد» تعبیر شده است؛ زیرا طبق این روایات، آدم پس از ملاحظه مقام و موقعیت خود چنین تصور کرد که مقامی بالاتر از مقام او وجود نخواهد داشت؛ ولی خداوند او را به مقام جمعی از اولیاء از فرزندان او (پیامبر اسلام و خاندانش) آشنا ساخت، او حالتی شبیه به حسد پیدا کرد، و همین شجره ممنوعه بود که آدم مأمور بود به آن نزدیک نشود.

در حقیقت طبق این روایات، آدم از دو درخت تناول کرد که یکی از مقام او پائین‌تر بود و او را به سوی جهان ماده می‌کشید و آن گندم بود، و دیگری درخت معنوی مقام جمعی از اولیاء خدا بود که از مقام و موقعیت او بالاتر قرار داشت و چون از دو جنبه از حد خود تجاوز کرد به آن سرنوشت گرفتار شد. اما باید توجه داشت که این حسد از نوع حسد حرام نبوده و تنها یک احساس نفسانی بوده است، بی‌آنکه کمترین گامی بر طبق آن بردارد.

در تورات، شجره ممنوعه به عنوان شجره علم و دانش و شجره حیات و زندگی معرفی شده است. تورات می‌گوید: آدم قبل از آنکه از شجره علم و دانش بخورد، علم و دانشی نداشت و حتی برهنگی خود را تشخیص نمی‌داد، و هنگامی که از آن خورد، و به معنی واقعی، آدم گردید، از بهشت رانده شد، از ترس اینکه مبادا از درخت حیات و زندگی نیز بخورد و همچون خدایان! حیات جاویدان پیدا کند! گفته شده آنچه مسلّم است این شجره علم و معرفت نبود و اگر هم در تورات به شجره علم و معرفت تفسیر شده است، صحیح نیست؛ زیرا به حکم آیات پیشین، آدم همه اسماء را فرا گرفت. از امیرالمومنین علی (علیه السلام) سؤال شده که علت اختلاف روایات در مورد شجره ممنوعه چیست؟ جواب فرموده‌اند: درخت‌های بهشت این‌طوری است که هر درختی چه‌بسا میوه‌های مختلف دارد.