بحث ما در این نوشتار، سبک زندگی نبوی و الگوگیری و پیروی ما از پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه وآله وسلم) است.

۱. خداوند عزیز در آیه ۹۰ سوره انعام می‌فرماید: أُولئِكَ الَّذينَ هَدَى اللهُ فَبِهُداهُمُ اقْتَدِهْ - آن‌ها کسانی هستند که خداوند هدایتشان کرده؛ پس به هدایت آنان اقتدا کن.

۲. امیرالمومنین حضرت علی (علیه السلام) در تبیین آیه می‌فرمایند: وَ اقْتَدُوا بِهَدْیِ نَبِیِّکُمْ فَإِنَّهُ أَفْضَلُ الْهَدْیِ - از هدایت و راهنمایی پیامبرتان پیروی کنید که برترین هدایت است.

۳. آن حضرت در حدیث دیگری می‌فرمایند: ألا و إنَّ لِکُلِّ مَأمومٍ إماما یَقتَدي بِهِ و یَستَضيءُ بِنورِ عِلمِهِ - به راستی! هر پیروی را پیشوایی است که به او اقتدا می‌کند و از نور دانشش پرتو می‌گیرد.

اگر پیامبر (صلی الله علیه وآله وسلم) در زندگی ما، اسوه باشد؛ در ایمانش، در توکلش، در اخلاصش، در شجاعتش، در نظمش، در نظافتش، در زهدش و در تقوایش؛ به کلی برنامه‌های زندگی ما دگرگون خواهد شد، و نور و روشنایی، سراسر زندگی ما را فرا خواهد گرفت.

۴. خداوند بزرگ در آیه ۲۱ سوره احزاب می‌فرماید: لَقَدْ کانَ لَکُمْ فِی رَسُولِ اللّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ - برای شما در زندگی رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) و عملکرد او سرمشق نیکوئی بود.

بهترین الگو، در زندگی انسان‌ها، پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله وسلم) است. روحیات عالی او، استقامت او، شکیبائی او، هوشیاری او، درایت او، اخلاص او و توجه او به خدا، تسلط او بر حوادث، و زانو نزدن او در برابر سختی‌ها و مشکلات، هر کدام می‌تواند الگو و سرمشقی برای همه مسلمین باشد.

۵. امیرمومنان (علیه السلام) در نهج‌البلاغه می‌فرمایند: فَتَأَسَّ بِنَبِيِّكَ الْأَطْيَبِ الْأَطْهَرِ، فَإِنَّ فِیهِ أُسْوَةً لِمَنْ تَأَسَّى وَ عَزَاءً لِمَنْ تَعَزَّى، وَ أَحَبُّ الْعِبَادِ إِلَى اللَّهِ الْمُتَأَسِّي بِنَبِيِّهِ وَ الْمُقْتَصُّ لِأَثَرِهِ - پس به پیامبر پاکیزه و پاکت اقتدا کن که راه و رسم او الگویی است برای الگو طلبان، و مایه فخر و بزرگی است برای کسی که خواهان بزرگواری باشد، و محبوب‌ترین بنده نزد خدا کسی است که از پیامبرش پیروی کند، و گام بر جایگاه قدم او نهد.

۶. اطاعت و پیروی از سیره پیامبر (صلی الله علیه وآله وسلم)، اطاعت از خداوند است. در آیه ۸۰ سوره نساء می‌فرماید: مَنْ یُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطَاعَ اللَّهَ - کسی که از پیامبر اطاعت کند، همانا از خداوند اطاعت نموده است.

۷. خداوند در آیه ۷ سوره حشر هم می‌فرماید: وَمَا آتَاكُمُ الرَّسُولُ فَخُذُوهُ وَمَا نَهَاكُمْ عَنْهُ فَانْتَهُوا - آنچه که پیامبر (صلی الله علیه وآله وسلم) برای شما آورده بگیرید و آنچه را که از آن نهی کرده، از آن خودداری کنید.

۸. در آیه‌های ۳۱ و ۳۲ سوره آل‌عمران می‌فرماید: قلْ إِنْ کُنْتُمْ تُحِبُّونَ اللَّهَ فَاتَّبِعُونِي یُحْبِبْكُمُ اللَّهُ وَیَغْفِرْ لَکُمْ ذُنُوبَكُمْ وَاللَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ. قُلْ أَطِيعُوا اللَّهَ وَالرَّسُولَ فَإِنْ تَوَلَّوْا فَإِنَّ اللَّهَ لَا یُحِبُّ الْکَافِرِينَ - بگو: اگر خدا را دوست دارید، از من پیروی کنید! تا خدا دوستتان بدارد و گناهان شما را بر شما ببخشاید و خداوند آمرزنده مهربان است. بگو: خدا و پیامبر را اطاعت کنید! پس اگر روی‌گردان شدند و ولایت را نپذیرفتند، قطعاً خداوند کافران را دوست ندارد.  

آیه بیانگر کفر کسانی است که تابع و پیرو پیامبر اسلام (صلی الله علیه وآله وسلم) نباشند. 

برخی از مفسّران نیز در تفسیر این آیه گفته‌اند: نشانه محبّت مسلمانان به خدا، پیروی از سنّت پیامبرش است.

۹. خداوند در آیه ۲۴ سوره انفال می‌فرماید: یَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اسْتَجِيبُوا لِلَّهِ وَلِلرَّسُولِ إِذَا دَعَاكُمْ لِمَا یُحْيِيكُمْ - ای کسانی که ایمان آورده‌اید؛ چون خدا و پیامبر، شما را به چیزی فرا خواندند که به شما حیات می‌بخشد، آنان را اجابت کنید.

۱۰. پیامبر گرامی اسلام (صلی الله علیه وآله وسلم)، خودش عامل به فرمان الهی بود. به دین خدا دعوت می‌کرد و به همه دستورات مکتب اسلام عمل می‌نمود.

ما در این نوشتار به برخی از رفتارهای پیغمبر اسلام (صلی الله علیه وآله وسلم) اشاره می‌کنیم. امید است این رفتارها برای ما سبک زندگی بشود:

۱. امیرالمومنین علی (علیه السلام) می‌فرمایند: نشستن و برخاستن پیامبر با یاد خدا بود. در مجالس جای مخصوصی برای خود انتخاب نمی‌کردند و از این کار نهی می‌فرمودند. هرگاه به جمعی می‌پیوستند، هرجا که خالی بود می‌نشستند و به این کار نیز دستور می‌دادند.

۲. اَنَس خدمتکار پیامبر می‌گوید: آن حضرت هرگاه یکی از اصحاب خود را سه روز نمی‌دیدند، از حال او جویا می‌شدند. اگر غایب بود، دعایش می‌کردند و اگر در شهر بود، به دیدارش می‌رفتند و اگر بیمار بود، به عیادتش می‌شتافتند.

۳. امام صادق (علیه السلام) می‌فرمایند: پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله وسلم) مانند بنده، غذا می‌خوردند و مانند بنده، می‌نشستند و می‌دانستند که بنده هستند.

۴. ابن عبّاس می‌گوید: پیامبر هنگام راه رفتن، چنان با نشاط راه می‌رفتتند که معلوم می‌شد راه رفتن انسانِ ناتوان و خسته نیست.

۵. امام صادق (علیه السلام) می‌فرمایند: پیامبر (ص)، هر گاه با کسی همنشین می‌شدند، از جا برنمی‌خاستند تا همنشین او، از جا برخیزد.

۶. انس بن مالک می‌گوید: پیامبر اسلام (ص) به عیادت مریض و تشییع جنازه می‌رفتند و دعوت برده را می‌پذیرفتند.

۷. امیرالمومنین علی (علیه السلام) می‌فرمایند: پیامبرخدا (ص) از همه مردم بخشنده‌تر، با جرئت‌تر، راستگوتر، وفادارتر، خوش اخلاق‌تر و نیکو رفتارتر بـودند.

۸. امام صادق (علیه السلام) می‌فرمایند: رسول خدا (ص) شوخی و مزاح می‌کردند؛ ولی جز حقّ چیزی نمی‌گفتند.

۹. امیرالمومنین علی (علیه السلام) می‌فرمایند: پیامبر خدا (ص) هرگاه یکی از اصحاب را غمگین می‌دیدند، با شوخی او را خوشحال می‌کردند و می‌فرمودند: خداوند، کسی را که با برادرانش با ترش‌رویی و چهره عبوس روبه‌رو شود، دشمن می‌دارد.

۱۰. امیرالمومنین علی (علیه السلام) می‌فرمایند: هرگز دیده نشد که پیامبر اسلام (ص) پای خود را پیش کسی دراز کنند.

۱۱. اَبوذر غفاری می‌گوید: رسول خدا (ص) در میان اصحاب خویش می‌نشستند. هرگاه غریب و ناشناسی می‌آمد، نمی‌شناخت که حضرت محمّد (ص) کدام یک از آنان است.

 ۱۲. امیرالمومنین علی (علیه السلام) می‌فرمایند: پیامبر (ص) هرگز کسی را مذمّت نمی‌کردند و در پی لغزش‌ها و عیوب و اسرار دیگران نبودند و سخن نمی‌گفتند، مگر آنجا که امید ثواب داشت.

۱۳. امام صادق (علیه السلام) می‌فرمایند: رسول خدا (ص) نگاه‌های خود را بین اصحابشان تقسیم می‌کردند و به این و آن، یکسان می‌نگریستند.

۱۴. دیلمی می‌گوید: رسول خدا (ص) لباس خود را وصله می‌زدند، کفش خود را می‌دوختند، گوسفندان خود را می‌دوشیدند، حیا مانع نمی‌شد که شخصاً نیازمندی‌های خود را از بازار تهیه کنند و خود به خانه ببرند.

۱۵. عبدالعظیم حسنی می‌گوید: رسول خدا (ص)  هنگامی که سواره بودند، نمی‌گذاشتند کسی پیاده همراه ایشان حرکت کند، یا او را با خود سوار می‌کردند، و اگر وی نمی‌پذیرفت، حضرت می‌فرمودند: جلوتر برو و هر جا در نظر داری منتظر من بمان.

۱۶. طبرسی می‌گوید: پیامبر اسلام (ص) نه تنها برای خانواده خود، که برای یارانشان نیز خود را می‌آراستند و می‌فرمودند: خداوند دوست دارد که بنده‌اش هنگامی که برای دیدن برادران از خانه بیرون می‌رود، خود را آماده و آراسته نماید.

۱۷. امیرالمومنین حضرت علی (علیه السلام) می‌فرمایند: رسول خدا (ص) چون با دیگران بر سر یک سفره می‌نشستند، اول کسی بودند که شروع به غذا خوردن می‌کردند و آخرین کسی بودند که از غذا دست می‌کشیدند.

۱۸. امام موسی بن جعفر (علیه السلام) می‌فرمایند: هنگامی که برای پیامبر (ص) مهمان می‌رسید، حضرت با او هم غذا می‌شدند، و تا مهمان از غذا خوردن دست نمی‌کشید، آن حضرت نیز دست نمی‌کشیدند.

۱۹. امام صادق (علیه السلام) می‌فرمایند: رسول خدا (ص) بیشتر اوقات رو به قبله می‌نشستند.

۲۰. ام‌سلمه می‌گوید: پیامبر (ص) در اواخر عمر شریف خود، همواره در حال نشستن و برخاستن و رفتن و آمدن، می‌فرمودند: «سُبحانَ الله و بحَمدِهِ اَسْتَغْفِرُ اللّه وَاَتُوبُ اِلَیهِ».

۲۱. امام خمینی (ره) می‌فرمودند: پیغمبر اکرم (ص) این‌طور بودند که حتی کفار را هم وقتی که ملاحظه می‏فرمودند که این‌ها مسلم نمی‏شوند، غصه می‏خوردند برای آن‌ها که چرا باید این‌ها مسْلم نشوند و بعد به آن شقاوت‌ها و به آن عذاب‌ها برسند.

 ۲۲. امام خامنه‌ای می‌فرمایند: پیغمبر اکرم (ص) هرگز خلق و خوی مردمی و محبت و رفق به مردم و سعی در استقرار عدالت در میان مردم را فراموش نکردند؛ مانند خود مردم و متن مردم زندگی کرد.