«وَ مِنَ النَّاسِ مَن یَعْبُدُ الله عَلیَ حَرْفٍ فَإِنْ أَصَابَهُ خَیرٌ اطْمَأَنَّ بِهِ وَ إِنْ أَصَابَتْهُ فِتْنَةٌ انقَلَبَ عَلیَ وَجْهِهِ خَسِرَ الدُّنْيَا وَ الاَخِرَةَ ذلِکَ هُوَ الخْسْرَانُ الْمُبِينُ» (حج11)
بعضی از مردم خدا را تنها با زبان میپرستند (و ایمان قلبیشان بسیار ضعیف و سطحی است) همین که دنیا به آنها رو کند و نفع و خیری از دینداری به آنان رسد، حالت اطمینان پیدا میکنند؛ اما اگر مصیبتی به عنوان امتحان به آنها برسد، دگرگون میشوند و به کفر رو میآورند! و به این ترتیب هم دنیا را از دست دادهاند و هم آخرت را و این خسران و زیان آشکاری است.
_ تعبیر به" علی حرف" ممکن است اشاره به این باشد که ایمان آنها بیشتر بر زبانشان است، و در قلبشان جز نور ضعیف بسیار کمرنگی از ایمان نتابیده است.
_ و ممکن است اشاره به این باشد که آنها در متن ایمان و اسلام قرار ندارند؛ بلکه در کنار و لبه آناند، آنها خدا را در حاشیه میپرستند. زیرا یکی از معانی" حرف" لبه کوه و کناره و حاشیه اشیاء است و میدانیم کسانی که در لبه چیزی قرار گرفتهاند، مستقر و پابرجا نیستند، و با تکان مختصری از مسیر خارج میشوند. چنین است حال افراد ضعیف الایمان که با کوچکترین چیزی، ایمانشان متزلزل میگردد و فرو میریزد. انسان در معرض هجوم حوادث تلخ و شیرین است؛ ایمان بعضیها موسمی و سطحی است و حوادث تلخ و شیرین آن را تغییر میدهد.
_ کلمه «حرف» در احادیث به «شکّ» نیز تفسیر شده. «حرفیها» همان کسانی هستند که در رهبریهای الهی شک میکنند. مقیاس ایمان راستین، پیوستن به رهبری الهی است و ثابتقدم بودن همراه آن و فرمانبرداری از آن در شرایط دشوار با وجود مخالفت آن با خواهشهای نفسانی و مصالح شخصی.
امام حسین (علیهالسلام) در هنگام سفر به کربلا فرمود: «إِنَّ النَّاسَ عَبِيدُ الدُّنْيَا وَ الدِّينُ لَعْقٌ عَلَى أَلْسِنَتِهِمْ یَحُوطُونَهُ مَا دَرَّتْ مَعَايِشُهُمْ فَإِذَا مُحِّصُوا بِالْبَلَاءِ قَلَّ الدَّيَّانُون»
به راستی که مردم بنده دنیا هستند و دین بر سر زبان آنهاست و مادام که برای معیشت آنها باشد، پیرامون آناند و وقتی به بلا (و رنج و سختی) آزموده شوند، دینداران اندکاند.