در بسیاری از آیات قرآن کریم، ایمان و عمل صالح در کنار هم واقع شدهاند به گونهای که نشان میدهد این دو مکمل یکدیگر و جدائیناپذیرند. یعنی ایمان تنها کافی نیست؛ بلکه باید همراه با عمل باشد. چند شاهد مثال:
کسانی که ایمان آورده و کارهای صالح کردهاند، نویدشان ده که بهشتها در پیش دارند که جویها در آن روان است.
در سوره «طلاق» آیه ۱۱ میخوانیم: وَ مَنْ یُؤْمِنْ بِاللَّهِ وَ یَعْمَلْ صالِحاً یُدْخِلْهُ جَنَّاتٍ تَجْري مِنْ تَحْتِهَا الأَنْهارُ خالِدینَ فیها أَبَداً: «آن کس که به خدا ایمان آورد و عمل صالح انجام دهد، او را وارد باغهایی از بهشت خواهد ساخت که از زیر درختانش نهرها جاری است، همیشه در آن خواهند ماند».
و در سوره «نور» آیه ۵۵ میخوانیم: وَعَدَ اللَّهُ الَّذينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ لَیَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِی الأَرْض: «خداوند به افرادی که ایمان آورند و عمل صالح انجام دهند، وعده داده است آنها را خلفای روی زمین قرار دهد»
ممکن است افراد بیایمان، گهگاه عمل صالحی انجام دهند؛ ولی مسلما همیشگی نخواهد بود. آنچه عمل صالح را تضمین میکند، ایمانی است که در اعماق وجود انسان ریشه دوانده باشد و با آن احساس مسئولیت کند.
دو خطر برای انسان
حضرت علی (علیه السلام): ای مردم، از دو چیز بیش از هر چیز بر شما میترسم. یکی پیروی از هوای نفس و دیگری آرزوی دراز. اما پیروی از هوای نفس و اطاعت از شهوات، انسان را از حق جدا میکند و از برکات آن محروم میسازد و آرزوی دراز، رستاخیز را از یاد میبرد. آگاه باشید که دنیا، روی گردانیده و شتابان در گذر است و چیزی جز اندکی ـ چون تهمانده ظرف از آب تهی شده ـ باقی نمانده است. هان! بدانید که آخرت نیز به سویتان در راه است، و هر کدام از این دو را فرزندانی است و شما تلاش کنید که از فرزندان آخرت باشید نه از فرزندان دنیا که هر فرزندی به زودی در قیامت به پدرش پیوندد. امروز روز کار است، نه حساب، و فردا روز محاسبه خواهد بود نه کار.