اشاره:

در مقاله حاضر ۱۲ نکته مهم درباره وظایف و مسئولیت‌های حوزه و روحانیت از منظر رهبر معظم انقلاب را مورد اشاره قرارمی دهیم:

اول: روحانیّت؛ نهاد سمبلیک ملّت

 «روحانیّت نهاد سمبلیک ملّت است، هرجا روحانیّت حرکت می‌کند ملّت هم حرکت می‌کند. در هر جهتی که روحانیّت مترقّی و محبوب گام می‌گذارد، ملّت گام می‌گذارد. این واحدی که به نام حوزه‌ی علمیّه در شهر طیّب قم سال‌ها است پابرجا است، فقط یک دانشگاه نیست. آن را فقط یک دانشگاه ندانید، مجمع پرورشگاه رهبران فکری و شرعی و مذهبی و اسلامی این امّت است. هر طلبه‌ی کوچکی، هر کم‌سن‌وسالی که در مدرسه‌ای درس می‌خواند، برای اینکه فقیهی بشود بر طبق بافت اصیل جامعه ایرانی و اسلامی و شیعی ما، بالقوّه یک رهبر است. اینجا مجمع پرورش رهبران فکری است. مجموعه‌ای است از آن کسانی که در راه پیامبران گام برمی‌دارند. مجموعه‌ای است از کسانی که می‌خواهند «العُلَمَاءُ وَرَثَةُ الأَنبِیَاء» بشوند. هر جا که حوزه‌ی علمیه‌‌ی قم میرود، در حقیقت ملّت ایران میرود.» 

دوم: لزوم مسئولیت‌پذیری حوزه و روحانیت

«اگر ما روحانیون نقش خود را درست بشناسیم و بتوانیم آن را ایفا کنیم، دنیا را آباد خواهیم کرد.»  

سوم: کار روحانیت، کار انبیا است

«مجموعه‌ی روحانیّت - که شماها جوان‌های روحانی جزو بخش پُرشور و تأثیرگذارِ در حرکت روحانیّت هستید - کارش ادامه‌ی کار انبیا است؛ با این دید باید کار روحانیّت را نگاه کرد.»  

چهارم: لزوم تجهیز حوزه و روحانیت به علم 

یکی از کارهای دیگر ما که مهم است، کسب مهارت‌های دینی است. ما باید در رشته و حرفه‌ی خودمان مهارت پیدا کنیم. باید عالم و باسواد بشویم؛ فارسی‌اش این است. در دوران مبارزات و بحبوحه‌ی مبارزات - که دائم ما را می‌گرفتند و آزاد می‌کردند - یک مشت طلبه‌ی جوان با ما مرتبط بودند و ما با اینها کار سیاسی می‌کردیم. من به اینها می‌گفتم: بی‌مایه فطیر است. باید درس را هم بخوانید. آن رفقایی که آن وقت ما در مشهد داشتیم - که از لحاظ سیاسی و انقلابی با ما مرتبط بودند - همه‌شان جزو طلبه‌های درسخوان بودند. باید باسواد شد و درس خواند.  

پنجم: لزوم تبلیغ دین

اوّلین وظیفه‌ی عالم دینی تبلیغ است و علم دین برای تبلیغ است.  

ششم: مقابله با انحراف ذهن جوانان

«چه کسی باید مانع بشود از اقدام دشمن برای انحراف ذهن جوانان؟ جامعه‌ی علمی و مذهبی، یعنی روحانیّت، اوّلین و مهم‌ترین وظیفه‌اش این است.»  

هفتم: مقابله با شبهه افکنی

«بعضی از شبهاتِ امروز، همان شبهات قدیمی است که لباس نو به آن می‌پوشانند، این [نوع شبهات] هست؛ اما بعضی‌اوقات هم شبهات جدیدی است؛ اینها را باید بشناسیم و بدانیم؛ اینها کارهای حوزه‌های علمیّه است.»  

هشتم: امیدآفرینی و یاس زدایی از جامعه

«وظیفه‌ی مبلّغ دین و مبلّغ معنویت و پیام‌آور حقیقت این است که مردم را امیدوار کند و یأس را از آنها بزداید.»  

نهم: فتح قلوب مردم

«کار اصلی روحانی، مخاطب قرار دادن دل‌ها، با دل‌ها حرف‌زدن و آنها را تحت‌تأثیر قرار دادن است و این مهم است. البته درس و استدلال و برهان و غیره هم در جای خود لازم است.»  

دهم: دعوت مردم به عبودیّت الهی

«شما روحانیون باید مردم را به عبودیّت الهی که همان صراط مستقیم است، سوق دهید. البته این عبودیّت، در زمینه‌ی اخلاق، در زمینه‌ی عمل فردی و در زمینه‌ی عمل اجتماعی کاربرد دارد.»  

یازدهم: نقش‌آفرینی در عرصه سیاست

نقش حوزه، غیر از جنبه‌های فرهنگی در اداره‌ی جامعه است. ما نباید از نقش سیاسی حوزه و شخصیت‌های حوزوی در اداره‌ی جامعه غافل شویم. این، چیز مهمی است. شما باید رهبران آینده‌ی انقلاب و کشور را در حوزه بسازید و بپرورانید و فراهم کنید؛ شخصیت‌هایی که بتوانند رئیس‌جمهور و وزیر و نماینده و نظریه‌پرداز سیاسی باشند.»  

دوازدهم: محقّق کردنِ حقایق اسلام در متن جامعه

«حوزه‌های علمیّه، مرکز تعلیم اسلام‌اند. اسلام فقط معرفت نیست، تعهّد به عمل و تحقّق احکام اسلام هم جزو اسلام است؛ یعنی یک‌وقت هست که ما اسلام را - که می‌خواهیم در حوزه یاد بگیریم - فقط عبارت می‌دانیم از اصول و فروع و اخلاق و همین‌هایی که هست - [که] واقعیّت هم همین است؛ [یعنی] اصول‌دین، فروع دین، ارزش‌های اخلاقی، سبک زندگی، آئین حکمرانی، اینها همه جزو اسلام و جزو معارف اسلامی است - خب اینها را باید برویم در حوزه‌ی علمیّه یاد بگیریم.  لکن این [برداشت] درست نیست؛ این بخشی از کار حوزه‌های علمیّه است؛ چرا؟ چون این بخشی از اسلام است؛ بخش دیگرِ اسلام عبارت است از در متن زندگی مردم، یعنی هدایت؛ این بخشی از اسلام است دیگر. اسلام فقط توحید به معنای علم توحید با همان عمق و معرفتِ عرفانی و فلسفی و [مانند] اینها نیست؛ بلکه اسلام عبارت است از استقرار توحید در جامعه؛ یعنی جامعه موحّد بشود؛ این هم جزو اسلام است.»