27 آذر نماد پیوندی راهبردی میان دو نهاد علمی و فرهنگی کشور است: حوزه و دانشگاه. این همگرایی امروز شعاری تاریخی نیست؛ بلکه ضرورتی تمدنی است. این روز یادآور آن است که حوزه و دانشگاه دو بال یک پروازند؛ یکی با پشتوانه معرفتی و دینی، دیگری با توان علمی و فناورانه.

دشمنان دیرینه و همیشگی ما پروژه‌ای گسترده برای تغییر هویتی در ایران به راه انداخته‌اند و ابزار اصلی آنان رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی است. حضرت امام خامنه‌ای در سخنرانی تازه‌ی خود از حقیقتی تاریخی پرده برداشتند: دشمنان بیش از صد سال است در پی تغییر هویت ملت ایران ـ دینی، تاریخی و فرهنگی ـ بوده‌اند؛ از دوران قاجار بعد رضاخان تا امروز؛ آن‌ها با انواع ابزارهای سیاسی و رسانه‌ای فشار آورده‌اند؛ اما ناکام مانده‌اند و انقلاب اسلامی این تلاش‌ها را بی‌اثر کرده است؛ اما این فشار همچنان وجود دارد و باید در برابر آن مقاومت و حتی حمله کرد. (بیانات: 20/9/1404)

این پروژه نه‌تنها ایمان دینی؛ بلکه استقلال و انسجام اجتماعی و اعتماد ملی را نشانه گرفته است. دشمنان خبیث ما با القای شبهه‌ها، تحریف تاریخ و ترویج الگوهای غربی، تلاش می‌کنند نسل جوان را از هویت اسلامی - ایرانی جدا سازند. در چنین میدان پیچیده‌ای، وحدت حوزه و دانشگاه می‌تواند و باید به جبهه‌ای علمی و فرهنگی تبدیل شود؛ جبهه‌ای که هم تولید اندیشه کند و هم با ابزارهای مناسب، آن را به مخاطبان انتقال دهد.

نقش حوزه؛ بازتولید و عرضه مبانی اسلام و انقلاب

حوزه‌های علمیه مسئولیت دارند مبانی و معارف اسلامی و انقلابی را با زبان روز بازآفرینی کنند. پرسش‌های بنیادین درباره‌ی اسلام، انقلاب، عدالت اجتماعی و جنبه‌های متنوع سبک زندگی اسلامی باید در قالبی علمی و روان عرضه شوند. حوزه باید بتواند مفاهیم دینی را با زبان علوم انسانی و اجتماعی پیوند دهد تا برای مخاطب امروز جذاب و بهره‌بردنی باشد. این همان جهاد تبیینی است که رهبر معظم انقلاب بر آن تأکید دارند؛ جهادی که باید در فضای مجازی، رسانه‌های نوین و حتی عرصه‌های بین‌المللی جریان یابد.

نقش دانشگاه؛ بهره‌گیری از علوم و فناوری‌های نوین

دانشگاه‌ها با اتکا به علوم اجتماعی، روان‌شناسی و فناوری‌های نوین می‌توانند راهکارهای عملی برای مقابله با پروژه تغییر هویتی دشمن ارائه دهند. استفاده از هوش مصنوعی، داده‌کاوی و پلتفرم‌های بومی برای تولید محتوای اسلامی - ایرانی نمونه‌ای از این ظرفیت است. دانشگاه‌ها همچنین می‌توانند با طراحی مدل‌های آموزشی نوین و ایجاد شبکه‌های علمی بین‌المللی پیام انقلاب اسلامی را به زبان جهانی منتقل کنند. اگر این ظرفیت‌ها با مبانی دینی حوزه پیوند بخورد، الگویی تازه برای علوم انسانی اسلامی و حتی علوم کاربردی شکل خواهد گرفت.

عبور از مرزهای سنتی؛ نسل ترکیبی حوزه و دانشگاه

امروز دیگر آن خط‌کشی‌های سخت میان حوزه و دانشگاه وجود ندارد. نسلی تازه شکل گرفته است: حوزویانی که در دانشگاه تحصیل کرده‌اند و زبان علمی را می‌شناسند و دانشگاهیانی که علوم حوزوی را آموخته‌اند. این ترکیب جدید، ظرفیت تازه‌ای برای تحقق وحدت فراهم آورده است. حوزویان می‌توانند در عرصه فناوری نقش‌آفرینی کنند و دانشگاهیان در مبانی نظری پژوهش‌های عمیق داشته باشند. این هم‌پوشانی توان‌مایه‌ای است که باید در مسیر تولید علوم انسانی اسلامی و مقابله با تلاش دشمن برای تغییر هویتی به کار گرفته شود. این نسل ترکیبی پل ارتباطی میان زبان سنتی حوزه و زبان علمی دانشگاه است؛ پلی که می‌تواند فاصله‌های تاریخی را از میان بردارد و زمینه همکاری‌های عمیق‌تر را فراهم کند.

چالش‌ها و موانع پیش‌رو

راه وحدت حوزه و دانشگاه، هرچند پرظرفیت و امیدبخش است؛ اما خالی از مانع نیست. گاهی نگاه‌های سنتی در حوزه یا رویکردهای صرفاً تکنیکی در دانشگاه مانع هم‌افزایی می‌شوند. در کنار این، پیشداوری‌ها و تعصب‌های فردی یا نهادی می‌تواند همکاری را دشوار کند و گفت‌وگوی سازنده را محدود سازد. از سوی دیگر، دشمنان بیرونی نیز با تفرقه‌افکنی و برجسته‌سازی اختلافات تلاش می‌کنند این مسیر را ناپیمودنی جلوه دهند. با این حال، هیچ‌یک از این موانع عبورناپذیر نیستند. تجربه نشان داده است که با مدیریت هوشمندانه، گفت‌وگوی صریح و اعتماد متقابل، می‌توان پیشداوری‌ها را کاهش داد، تعصب‌ها را به تعامل سازنده تبدیل کرد و نقشه‌های دشمنان را خنثی نمود.

 راهکارهایی برای تحقق وحدت

1. تشکیل اتاق‌های فکر مشترک حوزه و دانشگاه برای رصد شبهات و تولید پاسخ‌های علمی-دینی؛

2. توسعه پژوهش‌های میان‌رشته‌ای در علوم انسانی اسلامی با حضور مشترک استادان حوزوی و دانشگاهی؛

3. تربیت نیروی انسانی ترکیبی که هم تخصص علمی دارد و هم هویت قوی دینی؛

4. بهره‌گیری از فناوری‌های نوین برای انتشار گسترده محتوای اسلامی - ایرانی در فضای مجازی؛

5. برگزاری اردوها و نشست‌های مشترک فرهنگی ـ تفریحی برای ایجاد دوستی و شناخت متقابل میان طلاب و دانشجویان جوان؛

6. راه‌اندازی پروژه‌های مشترک اجتماعی طلبگی- دانشجویی برای تقویت همکاری و پیوند فکری - عاطفی بین نسل نو در حوزه و دانشگاه.

فرجام سخن: 

وحدت حوزه و دانشگاه امروز ضرورتی تمدنی است. این وحدت باید به جبهه‌ای علمی و فرهنگی تبدیل شود؛ جبهه‌ای که با بهره‌گیری از نسل جدید حوزویان دانشگاه‌دیده و دانشگاهیان حوزه‌دیده، مرزهای قدیمی را پشت سر گذاشته و به آرمان خود برسد: تولید علم نافع، حفظ هویت اسلامی- ایرانی و مقابله با پروژه تغییر هویتی دشمن. اگر چالش‌ها جدی گرفته شوند و وحدت از سطح شعار به عمل برسد، ایران اسلامی می‌تواند آینده‌ای روشن‌تر و مقاوم‌تر در برابر هجمه‌های فرهنگی پیش رو داشته باشد.

 

بازتعریف رسالت حوزه؛ فراتر از آموزش سنتی