از نصوص قولی و سیره پیامبر گرامی اسلام، می‌توان گفت که خنده، شوخی و تفریح در اسلام امر شرعی به شمار می‌آید و این به دلیل نیاز فطری انسان است که در مقابل سختی‌های زندگی و آلام و مصیبت‌ها با بعضی از سرگرمی‌ها و تفریح‌ها غم‌های زندگی خود را سبک سازد.

امیرالمومنین علی (علیه‌السلام) می‌فرمایند: «إِنَ الْقُلُوبَ تَمَلُ کَمَا تَمَلُ الْأَبْدَانُ فَابْتَغُوا لَهَا طَرَائِفَ الْحِكْمَة» (بحار الأنوار (ط - بیروت) ؛ ج67؛ ص61)؛ دل‌ها همچون بدن‌ها خسته می‌شوند، با لطیفه‌ها به آن‌ها استراحت دهید. 

این بدان معناست که نوعی لهو و آسایش فکری برای زندگی روزمره‌ی انسان لازم است تا به وسیله‌ی آن بتواند راه زندگی خود را در مقابل فعالیت‌های طولانی به طور مطلوب ادامه دهد؛ همان‌گونه که انسان در سفر، به حیوان بارکش خود استراحت می‌دهد تا مابقی راه را بپیماید، بدن انسان هم نیازمند آسایش و آرامش فکری و روحی است.

بنابراین، در اصل مشروعیت خنده، شوخی و شادی شکی نیست؛ ولی نه به طور مطلق؛ بلکه با قیودی و شرایطی که بعضی از آن بیان می‌گردد:

 1. به دیگران ناسزاگویی نباشد. 

2. جز سخن حق درآن نگوید. (سخنان رکیک و زننده و آزار دهنده به زبان نیارد) 

3. اعتدال را درآن رعایت کند، افراط و زیاده روی یا تداوم در شوخی نداشته باشد. 

4. از شوخی‌های خارج از نزاکت بپرهیزد. 

5. با دروغ نباید مردم را خنداند! 

پیامبر گرامی اسلام شوخی می‌کردند؛ ولی جز حق و راستی بر زبانش جاری نمی‌شد.

6. نباید شوخی و مزاح سبب تحقیر، یا استهزا یا تمسخر انسان دیگری شود؛ مگر اینکه آن انسان راضی و بدان اجازه داده باشد. 

7. نباید شوخی ومزاح، سبب ترس و به وحشت انداختن مسلمان شود.