امام زمان (عج) فرمودند:   ما بر تمامی احوال و اخبار شما آگاه و آشنائیم و چیزی از شما نزد ما پنهان نیست. بحارالانوار: ج 53، ص 175. 

جنگی به قدمت تاریخ بشر

سیدمحمدمهدی موسوی

 

به اعتقاد تاریخ‌نگاران، عملیات روانی، سابقه‌ای به قدمت تاریخ بشر دارد. محققان زیادی در پی یافتن قدیمی‌ترین نمونه‌های استفاده از جنگ روانی بوده‌اند. در این باره پل لاین بارگر، سابقه استفاده از جنگ روانی را به جنگ کیدئون با مادها نسبت می‌دهد. در این جنگ، کیدئون برخلاف رسوم نظامی زمان خود که هر دسته صد نفره یک مشعل داشتند، به هر یک از سپاهیان مشعلی داد و این توهم را در ذهن دشمن ایجاد کرد که تعداد افرادش، صد برابر میزان واقعی است، در نتیجه توانست بدون هیچ درگیری به پیروزی دست یابد.

از این زمان به بعد، به تدریج این اعتقاد پدید آمد که هر جنگ دست‌کم در دو جبهه رخ می‌دهد: میدان نبرد و اذهان عمومی.
در تاریخ اسلام، روشن کردن آتش توسط سپاهیان اسلام در شب فتح مکه و ایجاد رعب در دل مکیان از این طریق، نقش مهمی در شکستن مقاومت آن‌ها داشت و نیرنگ قرآن بر سر نیزه کردن عمروعاص و شکست دادن سپاه در حالِ پیروزی امیرالمومنین علی (علیه السلام) با این وسیله، نمونه‌های برجسته‌ای از جنگ‌های روانی است که به اقتضای فرصت و نبوغ طراحان آن، به منصه ظهور رسیده‌اند.
از نمونه‌های جالب توجه و گسترده جنگ روانی در سده بیستم میلادی می‌توان به جنگ جهانی دوم اشاره کرد. هنگامی که در سال 1939 محققان آلمانی به منظور توجیه شکست کشورشان در جنگ جهانی اول اعلام کردند: غفلت آلمان از سلاح تبلیغات و استفاده موثر رقیبان از آن سلاح، از مهم‌ترین دلایل شکست آنان بوده است، در واقع خبر از حضور گسترده ابزار تأثیرگذاری روانی در صحنه سیاست و نظامی‌گری می‌دادند. وقوع تحولاتی چون تشکیل وزارت تبلیغات در آلمان و سازمان‌های موسوم به جنگ روانی و تبلیغات جنگی در دیگر کشورها، تصدیق عملی این ادعا بود.