داود مهدوی‌زادگان

آقای دکتر ظریف، وزیر خارجه دولت روحانی که به عنوان دستیار آقای پزشکیان، نامزد ریاست جمهوری، در میزگرد سیاسی سیمای جمهوری اسلامی شرکت کرده بود، در برابر دیدگان ملت فهیم، خطابه‌ای اغواگرانه و توأم با تحریف واقعیات و بی‌انصافی ظالمانه نسبت به کارنامه درخشان رئیس جمهور شهید آیت الله دکتر رئیسی (ره) ارائه کرد. اما مهم‌ترین کم‌لطفی ایشان مربوط به تفسیر به رأی بود که نسبت به بخشی از آیات سوره انفال داشت؛ لذا برای تنویر افکار عمومی و دفع تفسیر سلیقگی ایشان، به اختصار درباره این بخش از آیات (۵۵ تا ۶٢) به ویژه رابطه میان آنها توضیحاتی را عرض می‌کنم. سوره انفال از سوره‌های مدنی است و در آن به بیان احکام جهاد با کفار و تقسیم غنایم و معاهده و صلح با کفار و جنگ بدر و برخی احکام دیگر پرداخته شده است. قرآن کریم در آیه ۵۵ این سوره در وصف کفار، به جای کلمه انسان از کلمه شَرَّ الدَّوَابِّ (بدترین جنبنده‌ها) استفاده کرده است تا مؤمنین بدانند با افرادی انسان‌نما مواجه می‌شوند. بدانید که کفار اگر هم با شما عهد ببندند، همواره پیمان‌شکنی می‌کنند و این به خاطر بی‌تقوایی و نترسیدنشان از خدا است (آیه ۵۶).  پس، اصل در معاهده با کفار، بیم پیمان‌شکنی آنها را داشتن است و نباید مسلمانان نسبت به پیمانی که با کفار حربی می‌بندند خوش‌خیال باشند. هیچ تضمینی از ناحیه آنها بر پایبندی به عهدنامه‌هایشان نیست. وقتی چنین تضمینی از ناحیه کفار نیست، باید منتظر بود که هر لحظه آنها ممکن است با شما مسلمانان وارد جنگ شوند و یا پیمان‌نامه را کنار بگذارند و وارد جنگ سرد شوند. هر دو حالت تهدیدی برای مسلمانان محسوب می‌شود و هر حالت، حکم خاصی دارد. پس، اگر کفار به دنبال نقض عهد با مسلمانان وارد جنگ شدند، باید به شدت با آنها جهاد کرد و هر کجا که مسلمانان بر کفار حربی سلطه یافتند، باید آنها را تار و مار و سرکوب کنند (آیه ۵٧) و اگر وارد جنگ نشدند؛ ولی بیم خیانت غیر حربی - و لو تظاهر به پایبندی به عهدنامه می‌کنند - بود، باید عهدنامه را به سویشان پرتاب کرد تا بفهمند خدا خدعه و خیانت در پیمان‌نامه را از هر دو طرف دوست ندارد (آیه ۵٨). قرآن کریم از حکم الهی این دو حالت، مسلمانان را به این اصل هدایت می‌کند که نباید گذاشت که کفار چنین گمان کنند که از طریق جنگ یا خدعه و فریب در پیمان بسته شده می‌توانند بر مسلمانان چیره شوند. نباید آنان مسلمانان را ساده‌لوح بپندارند (آیه ۵٩). اما مسلمانان برای آنکه کفار حربی و دشمنان درباره آنان چنین پنداری را نکنند و به یکی از آن دو حالت و سناریو اقدام نورزند باید از جهات ابزار و فنون نظامی آن‌چنان خود را تجهیز کنند که ترس در وجود آنها جاری شود و دست به اقدامات شومی نزنند: "وَأَعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّةٍ وَمِنْ رِبَاطِ الْخَيْلِ تُرْهِبُونَ بِهِ عَدُوَّ اللَّهِ وَعَدُوَّكُمْ" ( آیه ۶٠ ). سیاق تشریع اصل ارهاب دشمنان اسلامیان در این آیه شریفه بر نکته توأمانی دیپلماسی و میدان اشاره دارد. همزمان با مذاکره با دشمنان، باید به تجهیز حداکثری عدّه و عُدّه نظامی پرداخت. به خاطر اینکه هیچ تضمینی از ناحیه کفار حربی در وفاداری به عهدنامه‌هایشان نیست. ممکن است که کفار حربی خواهان صلح پایدار و کنار گذاشتن آتش بس موقت (مهادنه) باشند، باید پذیرای آن بود تا نگویند مسلمانان جنگ طلب هستند. اگر آنها بال صلح طلبی پهن کردند، شما نیز پهن کنید. و در این کار به خدا توکل کنید. چون او شنوا و دانای به همه چیز است: "وَإِنْ جَنَحُوا لِلسَّلْمِ فَاجْنَحْ لَهَا وَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ إِنَّهُ هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ" ( آیه ۶١ ). اما ای پیامبر! چنین نیست که دشمنان بعد از صلح‌شان به خدعه رو نمی‌آورند؛ بلکه باز ممکن است که خدعه کنند. چون همانطور که گفته شد، هیچ تضمینی بر صلح‌شان نیست. اگر گمان کنند که مسلمانان در ضعف و سستی بسر می‌برند، طمع جنگ پیدا می‌کنند. پس، زنهار تو را به همان نصرت الهی و یاری مؤمنین کفایت می‌کند ( آیه ۶۲ ). اکنون با بیان آیات مذکور از سوره انفال، بنگرید به روخوانی ناقص و تأویلات سلیقه‌ای آقای دکتر ظریف از این آیات شریفه قرآن کریم. او تلاشی عبث داشت تا با این روخوانی معوج و اغواگرانه، درستی کارش در عقد قرارداد بی‌حاصل و نافرجام برجام را توجیه کند.