تحریف چیست؟
دکتر محمد سلطانی‌فر
یکی از رایج‌ترین شیوه‌های پوشش خبری و مطبوعاتی، تغییر متن پیام به شیوه‌های مختلف از طریق دستکاری خبر است. در مسئله تحریف، سه پدیده به چشم می‌خورد که عبارتند از: تعدیل، شاخ و برگ دادن و جذب. یک خبر در حین انتقال از شخصی به شخص دیگر به تدریج کوچک‌تر از گذشته، قابل فهم‌تر و از نظر بازگو کردن، ساده‌تر می‌شود. در حین فرایند انتقال متوالی، بسیاری از جزییات اصلی خبر کم‌کم تعدیل می‌شوند، تجربه‌هایی که در مورد تحریف انجام شده است، نشان می‌دهد که بسیاری از جزییات موجود در ابتدای زنجیره انتقال به‌شدت حذف می‌شوند. هر بار که خبر تحریف‌شده نقل می‌شود، میزان جزییات، هرچند با کندی، کاهش می‌یابد.
در همان زمانی که فرایند تعدیل انجام می‌گیرد، شاخ و برگ‌های دیگری به خبر اضافه می‌گردد. فرایند شاخ و برگ دادن به خبر، به ادراک انتخابی و حفظ انتخابی موضوع در ذهن و نقل جزئیات کمی از موضوع اصلی مبتنی است. با اینکه فرایند شاخ و برگ دادن مانند فرایند تعدیل در هر بار که خبر نقل می‌شود، انجام می‌گیرد؛ ولی عناصری که در این فرایند بر آن‌ها تکیه می‌شود و در هر نوبت تکرارش می‌آیند، یکی نیستند. این ویژگی بیشتر به ترکیب جامعه‌ای که خبر در آن منتقل می‌شود، وابسته است. عناصری در این فرایند شاخ و برگ پیدا می‌کنند که از نظر نقل کننده خبر با اهمیت هستند.
چه چیزی سبب حذف برخی جزییات و بیان برخی دیگر می‌شود؟ چگونه می‌توانیم این امر را که برخی اجزا جای اجزای دیگر را می‌گیرند و موجب تغییر یک حقیقت می‌شوند، بیان نماییم؟
پاسخ به این پرسش‌ها در فرایند جذب یافت می‌شود که نتیجه نیروی جاذبه عادات، تمایلات و احساسات موجود شنونده است.
برای مثال هنگام نقل یک خبر و سپس بازگو کردن مجدد آن، فرایند جذب موضوع اصلی روی می‌دهد، آنگاه عناصر خبر منطبق شده یا سازمان داده می‌شوند تا با انگیزه اصلی خبر هماهنگ شوند و این هماهنگی به گونه‌ای صورت می‌گیرد که خبر را در نهایت امر منسجم‌تر، منطقی‌تر و دارای ظاهر بهتری سازد. غالباً فرایند جذب با هدف مورد انتظار فرد هماهنگی دارد و درک و یادآوری امور طبق معمول صورت می‌گیرد. از همه این‌ها مهم‌تر اینکه فرایند جذب به خودی خود بیانگر تغییرات و تحریفاتی است که منعکس‌کننده احساسات ریشه‌دار در شخص می‌باشد و همچنین وضعیت و جهت‌گیری او را منعکس می‌کند. با اینکه در امر تجزیه و تحلیل، فرایندهای تعدیل، شاخ و برگ دادن و جذب از یکدیگر تفکیک می‌شوند؛ ولی این فرایندها در عمل از یکدیگر مستقل نیستند. آن‌ها به طور هماهنگ و در آن واحد عمل می‌کنند. این عمل هماهنگ، منعکس‌کننده یک فرایند منحصر به فرد است که دارای ویژگی فردی است و به تحریفی که مشخصه آن است، منجر می‌شود.
این شیوه بیشتر در مصاحبه‌ها و گفتگوهای سیاسی بکار می‌رود؛ زیرا در مصاحبه، مستندسازی کار دشواری است و می‌توان مفاهیم مورد نظر را تغییر داد. در شرایطی که مخاطبان دسترسی لازم به منبع موثق پیام را نداشته باشند، این شیوه بیشترین کاربرد را دارد؛ مثلاً اخباری که از طریق خبرگزاری‌های دنیا و روزنامه‌های پرتیراژ منتشر می‌شوند، در نقاط مختلف دنیا منتشر شده و قابل دریافت مستندات لازم از سوی مخاطبان نمی‌باشند.
دسته بندی مطالب:
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
 |
- شماره قبلی
- 5 از 132
- شماره بعدی
کانال پرتو را در پیامرسان ایتا دنبال کنید
مطالب این سایت متعلق به نشریه پرتو بوده و استفاده از مطالب اختصاصی آن با ذکر منبع بلامانع است.
