اسماعیل بن حسین بن محمد، مشهور به اَبوطالِبِ مَرْوَزی، نسب‌شناس قرن هفتم قمری و مؤلف الفخری در انساب است. نسب او به محمد دیباج فرزند امام صادق (علیه السلام) می‌رسد. از شاگردان برجسته او می‌توان به یاقوت حموی اشاره کرد. نسب اسماعیل به محمد دیباج فرزند امام صادق (علیه السلام) می‌رسد. جد سوم او، ابوعلی احمد بن محمد که از مدینه به قم آمده بود، به مرو سفر کرد و در آنجا سکنی گزید. ابوطالب به گفته خویش در ۲۲ جمادی‌الثانی ۵۷۲ دیده به جهان گشود. تمیمی غزی، ابوطالب را در شمار حنفیان آورده است. از تاریخ دقیق درگذشت وی اطلاعی در دست نیست. یاقوت حموی (متوفای ۶۲۶ق) در شرح حال وی پس از ذکر نام ابوطالب عبارت «رحمه الله» را آورده که حاکی از مرگ او در زمان حیات یاقوت است. وی تحصیلاتش را در زادگاه خود مرو آغاز کرد و نزد کسانی چون قاضی محمد بن سلیمان فقیهی، دانش آموخت. در میان مشایخ وی باید از فخر رازی، عبدالسید بن علی مطرزَّی خوارزمی، قطب‌الدین عبدالمطلب بن محمد شعرانی، عبیدالله بن محمد شعرانی منجم، جمال‌الدین ابن ابی البرکات افطسی، شمس‌الدین بلغاری، محمد بن سعد دیباجی، محمد بن محمد ماهروی، اسماعیل بن محمد کاشانی، عبدالرحیم عبدالکریم سمعانی، محمد بن مسعود مسعودی، ابراهیم بن علی معینی و عبدالله بن عمر صفار نام برد. وی در اوایل جوانی به قصد زیارت خانه خدا، مرو را ترک گفت؛ ولی چون در ۵۹۲ق به بغداد رسید، از ادامه سفر منصرف شد و مدتی در همانجا اقامت گزید. ابوطالب از شهرهای خوارزم، هرات، نیشابور، گرگان، ری، یزد، شیراز، رامهرمز، تُستَر و همدان نیز دیدن کرده و از مشایخ و دانشمندان این شهرها بهره جسته است. تاریخ بازگشت ابوطالب به مرو روشن نیست؛ اما گفته شده که او در ۶۰۳ق در خوارزم بوده و پیش از ۶۰۶ق در مرو حضور داشته است. وی در مرو با فخر رازی (درگذشته ۶۰۶ ق) دیدار کرده و در همان زمان بوده که کتاب الفخری را برای وی تألیف کرده است. به گفته یاقوت، ابوطالب در منزل خود در مرو مجالس درس برگزار می‌کرد و در آن طالبان علوم حضور می‌یافتند و از درس وی استفاده می‌کردند؛ اما تنها شاگردی که از او نام برده شده، یاقوت حموی است که ابوطالب را در ۶۱۴ق در مرو دیده است. ابوطالب علاوه بر نسب‌شناسی، در حدیث، نحو، لغت، اصول و نیز شعر و نجوم دستی داشته است، چنانکه یاقوت چند بیت شعر او را در معجم الادباء نقل کرده است. تنها اثر بازمانده از ابوطالب، الفخری فی انساب الطالبیین است که به کوشش مهدی رجایی در قم (۱۴۰۹ق) به چاپ رسیده است. اثر دیگر وی حظیره القدس است که قبل از الفخری نوشته شده و در خصوص انساب طالبیان بوده است و کتابی نیز درباره نسب شافعی تألیف کرده بود.