امام حسین علیه‌السلام: ای مردم! در کسب صفات زیبای اخلاقی بکوشید و برای به دست آوردن این سرمایه‌های معنوی شتاب کنید.  (کشف الغمه، ج ۲، ص۳۰) 

فيلترينگ؛ پرسش‌ها و پاسخ‌ها (5)

بررسی دو شبهه

شبهه 1:
لازمه رشد روحی و کمال انسان، دسترسی به مفاسد و مبتلا نشدن به آن‌هاست.
پاسخ:
با مطالعه‌ای هرچند گذرا درباره کنشگری پیامبران الهی و به‌صورت خاص تعالیم اسلامی، به دست می‌آید که این تلقی از انسان و راه رسیدن به کمال که "لازمه رشد روحی، دسترسی به مفاسد است" مردود می‌باشد؛ چنان‌که دین اسلام به مقدمات و زمینه‌های معصیت و فساد، اهتمام و حساسیت زیادی داشته، خواهان آن است که بسترهای گناه فراهم نشود. در تعالیم دینی، تأکیدات و سفارشات زیادی درباره فاصله گرفتن از مقدمات و بسترهای فساد، ازجمله در مسائل جنسی شده است؛ مانند: توصیه به پرهیز از اختلاط زن و مرد نامحرم، کراهت قرار گرفتن زن و مرد نامحرم در فضای خلوت و حکم حرمت در صورت خوف وقوع گناه، حرمت پوشش لباس تحریک‌کننده نزد نامحرم. 
شبهه 2:
فیلترینگ، موجب عقب‌ماندگی کشور و محرومیت از فواید بی‌شمار فضای مجازی می‌شود.
پاسخ:
1. برخلاف برخی نسبت‌ها به مدافعان فیلترینگ که آن‌ها در مقام مسدودکردن کل فضای مجازی و اینترنت هستند، فضای مجازی، گستره بسیار وسیعی دارد که هیچ دولتی نه می‌تواند و نه تمایل دارد همه آن را کنار گذاشته، مسدود کند. آنچه در موضوع فیلترینگ مطرح است، بخش‌هایی از فضای مجازی است که به‌صورت طبیعی دولت‌ها بر اساس مصالح در دستور کار قرار داده و می‌دهند؛ هرچند در معیار و میزان مسدودسازی اختلاف دارند. 
2. جمهوری اسلامی ـ که در حوزه‌های گوناگون علم و فناوری پیشرفت کرده و در برخی زمینه‌ها به قله‌های دانش دست یافته ـ به‌دنبال پیشرفت در حوزه فضای مجازی و دستیابی به سطوح بالای این دانش و تکنولوژی است. البته توسعه ظاهری و رشد مصرفگرایی و افزایش امکانات فضای مجازی در بستر خارجی را نه‌تنها نشانه پیشرفت نمی‌داند؛ بلکه عامل عقب‌ماندگی و وابستگی ارزیابی می‌کند. 
3. همچنان‌که برخورد سلبی و وجود یا ایجاد محدودیت نسبت به برخی کالاهای خارجی، ظرفیت زمینه‌سازی برای پیشرفت یک کشور در زمینه همان کالاها را دارد (چنان‌که در موارد فراوان، در کشورهای مختلف، ازجمله ایران، تجربه شده است)، فیلترینگ و مسدودسازی بخش‌هایی از فضای مجازی نیز در صورت تدبیر و برنامه‌ریزی، می‌تواند از عوامل پیشرفت و قطع یا کاهش وابستگی یک کشور در همان بخش‌ها واقع شود. نمونه‌های متعددی برای این ادعا می‌توان ارائه کرد؛ به‌صورت خاص، در ایران تجربه آپارات و فیلیمو در برابر یوتیوب، و کافه‌بازار و مایکت در برابر گوگل‌پلی قابل استشهاد است. 
4. ازآنجاکه قانون‌گذاری، ملازم با محدودیت است، هر اقدام سلبی حاکمیت برای استفاده از برخی امکانات تکنولوژی‌ها، ازجمله فضای مجازی نیز می‌تواند موجب محرومیت برخی افراد جامعه، از بهره‌وری بخشی از فواید آن امکانات شود. بر اساس قاعده عقلی «تقدم اهم بر مهم»، آنچه در این شرایط اهمیت دارد، کلان‌نگری و بررسی میزان مصالح و مفاسد در دو فرض ممانعت و عدم ممانعت، و تشخیص امر اهم و مقدم کردن آن بر امر مهم است. طبعاً اقدام حاکمیت به فیلترینگِ بخشی از فضای مجازی نیز زمانی انجام می‌شود که مسئولان به این نتیجه رسیده باشند مفاسد باز بودن آن، بیشتر از مصالحش است.