«اِعْلَمْ اَنَّهُ لاوَرَعَ اَنْفَعُ مِنْ تَجَنُّبِ مَحَارِمِ اللهِ وَ الْکَفِّ عَنْ اَذَی الْمُؤْمِنِ»   هیچ خویشتنداریای سودمندتر از دوری  از حرام و پرهیز از آزار مؤمنان نیست.  (فقه الرضا علیهالسلام / ص356)

الگوسازی و تربیت؛ جایگاه حقیقی مادر

نقش الگوها در تربیت نقش اساسی است یک الگو جامع می تواند اندیشه فرد را دگرگون کند و رفتار او را در مسیر درست هدایت کند که این امر مهم از همان دوران کودکی در محیط خانه با الگوپذيرى  از والدین به خصوص مادر آغاز می شود که درشکل گیری شخصیت انسان بسیار تاثیرگذار است كه  با توجه به اهمیت این موضوع امام کاظم(ع) می‌فرماید:" رفتار کودکان در اثر خوبی‌های رفتار  والدین  حفظ می شود."
بنابراين آنچه که در این زمینه مهم است انتخاب یک الگو درست و نمونه است که با بررسى روشهاى تربيتى حضرت زهرا‌‌(س) در فرزندپرورى، مى توان به ويژگى هاى الگويى كامل در اين موضوع دست يافت. حضرت زهرا‌‌(س) را مى توان اسوه اى از يك مادر نمونه در ديدگاه اسلام دانست كه در مكتب رسول خدا(ص) پرورش يافته و در رفتار و گفتار و تقرير، تعاليم دين اسلام را به تمام و كمال به نمايش گذاشته است که از نمونه‌هاي الگویی که اشاره شده است در شیوه دعاکردن که همیشه دیگران را بر خودشان مقدم داشتند و پیوسته برای مومنان دعا می کردند که روزی امام حسن از ایشان پرسید چرا برای خود دعا نمی‌کنی؟ حضرت زهرا‌‌(س)  فرمود: "ای پسرجان اول همسایه سپس خانه." و نیز در زمینه حجاب و عفاف برای فرزندانشان الگو مناسبی هستند که نمونه بارز آن حجاب ایشان در مقابل مرد نابینا بود.
همچنین در سيره حضرت زهرا‌‌(س)  نمونه‌هاي الگویی دیگری آمده است كه نشانگر توجه و دقت ايشان نسبت به رفتار توأم با عدالت بين فرزندان است، که گفته شده است:"روزى امام حسن و امام حسين بنا به درخواست پيامبر كشتى گرفتند. حضرت زهرا‌‌(س) مى‌گويد: من ديدم كه پيامبر(ص) با جملاتى حسن را تشويق كرده و درصدد تقويت اوست. بدين خاطر به پدرم گفتم: اى پدر بزرگوار! از شما تعجب مى كنم كه يكى را بر ديگرى ترجيح مى دهيد، آن هم بزرگ تر را بر كوچك تر! پيامبر(ص) فرمود: دوستم جبرئيل حسين را تشويق و تحريك مى كند و من حسن را تشجيع مى كنم." ازاين رو، حضرت زهرا‌‌‌‌(س) به عدم تبعيض بين كودكان اهتمام داشتند. همچنين در نمونه اى ديگر، قضاوت عادلانه حضرت زهرا‌‌‌‌(س) بين دو كودك خردسال خويش در مسابقه خطاطى بين امام حسن و امام حسين مورد تأمل است. ايشان با در نظر گرفتن روحيه حساس و زودرنج كودكان، با ريختن دانه هاى گردن بند خود بر زمين و تشويق كودكان به جمع كردن آنها، قضاوت را به درستى به خود آنان واگذار كردند. بنابراین هر عمل حضرت زهرا‌‌(س)  یک الگو صحیح و عملی برای فرزندانشان می باشد که بهترین الگو برای مسلمانان هستند.
تغذیه و سلامت فرزندان
یکی از عوامل مؤثر در سـلامت و نشاط روحی و جسمی کودك، تغذیه سالم و حلال است که البته این امرتأثیرگذار در شخصـیت انسان می باشد. با دقت درسـیره حضـرت زهرا(س) در می یابیم که امر تغذیه کودکان  مورد تأکید ایشـان بوده است. علاوه بر این باتوجه به  تأثیرگـذاري متقابـل روح وجسم، یـک جسم بیمار روح را پژمرده و بی نشاط می کند همانطور که روح افسـرده موجب اخلال در فعالیتهاي بدن می شود. نمونه بارز اهمیت این موضوع در سبک زندگی حضـرت زهرا(س)  دیده می شود که گاهی شـکم فرزندان را به قیمت گرسـنگی خود سـیر می کرد از جمله اینکه آمده است: "زمانی که مسلمانان به علت کمبود آب سخت در مضـیقه بودند حضـرت فاطمه(س) حسن و حسین(علیهما السلام) را نزد پیامبر برد و عرض کرد اي رسول خدا فرزندان من خردسالند و تحمـل تشـنگی در توان آنها نیست پیامبرکه نگرانی دخترش را در این رابطه بجا و به موقع دیـد زبان مبارکش را در دهان حسن و حسـین(علیهما السـلام) قرار داد و با ترکردن دهان آنها حضرت زهرا(س) را از نگرانی در آورد و آن دوطفل کوچک را نیزاز تشـنگی مفرط نجات داد." همچنین حضـرت زهرا(س) درسـیراب نمودن فرزندان از شـیر خود که عاملی مؤثر در تکامل رشد جسـمی و روحی فرزنـدان است کوتاهی نکرد. دقت درسـلامتی فرزنـدان هم مانند تغذیه آنها چنان اهمیت دارد که یکی از وظـائف مهم والـدین به ویژه مـادر در خانواده، مراقبت ازسلامتی جسـمی فرزنـدان است. حضـرت زهرا(س) به عنوان مـادري نمونه در این مورد نیزحساسـیت خـاص داشـتند که نمونه اي از آن در سوره انسان آمده است که به خاطر مریضـی حسـنین، حضرت فـاطمه(س) براي بازگشت دوباره سـلامتی و عافیت به فرزندان خود نـذر سه  روز روزه کردند و با توجه به نیاز خودشان به غذا در افطار آن را انفاق کردند.
آرامش به عنوان یکی از مؤلفه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های مهمی است که در سبک زندگی حضرت زهرا‌‌(س) کاملا مشهود است این مقوله ‌در زندگی فردی- اجتماعی و مادی- معنوی انسان تاثیر به سزایی دارد که به همین دلیل اساس خانواده بر محور آرامش استوار است که همواره در قرآن کریم و روایات تاکید شده است.
خداوند برای دستیابی بهتر به آرامش و تحکیم بنیان خانواده روش الگوگیری از سبک زندگی اهل بیت از جمله سبک زندگی حضرت زهرا‌‌(س)  را سفارش می کند که با کمک از سبک زندگی آنها افراد می‌توانند زندگی آرامی را برای خود بسازند.
در عصر حاضر به دلیل ترویج مصرف گرایی و غوطه ور شدن انسانها در مادیات و تجملات زندگی دنیوی و مقایسه زندگی خود با یکدیگر، آرامش در زندگی‌ها کمرنگ شده است که برای جریان یافتن آن در زندگی ها بهتر است با اصلاح نگرش و رفتار خانواده‌ها و با الگوگیری از سیره حضرت زهرا(س) عوامل موثر برای ایجاد کردن آرامش درجامعه بیشتر نمود یابد که از جمله مهمترين عوامل مؤثر در ايجاد آرامش درسبک زندگی حضرت زهرا(س) در نقش بندگی، ایمان به خدا و عبادت است که تمام وجود حضرت زهرا‌‌(س) را فرا گرفته بود و ایشان خدا را عاشقانه عبادت می کرد و در این ارتباط معنوی به آرامش کامل دست یافت و همین امر باعث شد تا زمینه ای برای آرامش بقیه اعضای خانواده هم فراهم بشود. تقوا کلید گشودن همه خوبی‌ها تقوا است و یکی از برکات آن آرامش است. با وجود آن نشاط معنوی و آرامش در خانواده ها بیشتر می شود. زندگی حضرت زهرا(س)  همواره با سختی‌های زیادی همراه بود که در تمام آن شرایط سخت با صبر و استقامت و مدیریت درست، خانواده را در مسیر زندگی توأم با آرامش حفظ کردند.
حضرت زهرا‌‌(س) در نقش همسری با حفظ اقتدار همسر و اطاعت از ایشان در نهایت رضایت و فروتنی با وجود مشکلات مختلف، آرامش را در خانواده جاری کردند. تأمین آسایش جسمی و روحی همسر توسط حضرت زهرا‌‌(س)  موجب تامین آرامش در خانواده بود که میتوان از آن بـه عنوان الگویی برای خانواده ها از آن یـادکرد. زندگی مشترك امام علی(ع) و حضرت زهرا(س) و تقسیم وظایف و نظم در زندگی ایشان یکی از عوامل آرامش خانواده محسوب می‌شود. 
نقش مادری حضرت زهرا(س) یکی از عوامل برای ایجاد آرامش در خانواده به شمار می‌رود. شخصیت فرزندان معلول تربیت صحیح در خانواده است و حضرت زهرا‌‌(س) با کمال دقت مراقب تربیت فرزندانشان بودند و از این مسیر در آرامش خانواده‌ مؤثر بودند. 
نیاز به الگو یکی از ضروریات تربیتی انسان‌ها است و حضرت زهرا‌‌(س) یک الگوی تمام عیار در جایگاه مادری برای فرزندان خود بودند که موجب سرمشق گرفتن فرزندان از ایشان در آرامش بود و به دنبال آن اعضای خانواده‌ در فضایی آرام زندگی می‌کردند. سلامت و تغذیه فرزندان نقش مهمی درسـلامت و نشاط روحی و جسمی فرزندان داردکه حضرت زهرا(س) با توجه به این نکته آرامش را در خانوادگی با ارمغان آورد.