۲. وزش بادهای سیاه و سرخ و بارش خاکستر و خون

سید ابن طاووس در توصیف وضعیت پدید آمده پس از شهادت امام حسین علیه‌السلام چنین گفته: «به هنگام شهادت امام حسین علیه‌السلام غباری به شدت سیاه و تاریک ـ که باد سرخی آن را همراهی می‌کرد ـ برخاست به گونه‌ای که چیزی قابل مشاهده نبود و مردم گمان کردند عذاب بر ایشان نازل شده، و این وضعیت تا ساعتی ادامه داشت، سپس وضع به حال طبیعی بازگشت».

به نظر می‌رسد وزش باد سیاه و سرخ متلازم با بارش خاکستر باشد که در برخی روایات دیده می‌شود. این معنا در روایت صحیح السند و مشهور شیخ صدوق از ریان بن شبیب از امام رضا علیه‌السلام به چشم می‌خورد که فرمود: «... هنگامی که جدّم حسین علیه‌السلام کشته شد، از آسمان خون و خاک سرخ بارید...»

در روایت دیگرِ شیخ صدوق ـ که به صورت مسند از طریق مفضل بن عمر نقل شده ـ آمده که روزی امام حسن علیه‌السلام به برادرش امام حسین علیه‌السلام نگریسته و گریست و درباره سبب گریه‌اش چنین فرمود:

«... هیچ روزی همچون روز تو نیست ای اباعبدالله! سی هزار نفر در حالی که مدعی‌اند از امت جدّمان محمد صلی الله علیه وآله ـ می‌باشند و خود را به اسلام نسبت می‌دهند، برای کشتن تو و هتک حریمت و اسارت اهل و فرزندانت و غارت اموالت همدست می‌شوند و در چنین روزی، بنی‌امیه سزاوار لعنت (دوری از رحمت خدا) خواهند شد و آسمان خاکستر و خون خواهد بارید و همه چیز ـ حتی وحشیان بیابان و ماهیان دریاها ـ بر تو خواهند گریست.»

در روایت نسبتاً مفصلی که از میثم تمار نقل شده و او، بر اساس شنیده‌هایش از امیرمؤمنان علی علیه‌السلام، به جزئیات عجیبی از حادثه عاشورا و پیامدهای شهادت امام حسین علیه‌السلام اشاره می‌کند، نیز بارش خاکستر به چشم می‌خورد. از آنجا که این روایت، بسیاری از شگفتی‌های مترتب بر شهادت آن حضرت را در بر دارد. بخشی از آن را از نظر می‌گذرانیم. این روایت را شیخ صدوق با سندش از جبله مکیه و او از میثم تمار چنین نقل کرده است:

«به خدا قسم، این امت، فرزند پیامبرش را در دهم محرم خواهد کشت و دشمنان خدا آن روز را روزی مبارک به شمار خواهند آورد و این حادثه، قطعاً رخ خواهد داد و علم الهی به آن تعلق گرفته و من آن را از مولایم امیرمؤمنان علیه‌السلام ـ پس از تعلیم الهی به او ـ فرا گرفته‌ام. مولایم فرمود: همه چیز ـ حتی وحشیان بیابان‌ها و ماهیان دریاها و پرندگان آسمان ـ بر حسین علیه‌السلام خواهند گریست و خورشید و ماه و ستارگان و زمین و مؤمنان از انس و جن و همه فرشتگان آسمان‌ها و زمین‌ها و رضوان و مالک و حاملان عرش نیز بر او خواهند گریست و آسمان خون و خاکستر خواهد بارید...»

در دو روایت دیگر که توسط ابن قولویه و ابن عساکر نقل شده، نیز به بارش خاک سرخ از آسمان اشاره شده است.

بارش خون از آسمان پس از شهادت ابی‌عبدالله علیه‌السلام نیز یکی از شگفت‌ترین رخدادهای تاریخی است. این رخداد به طرق متعدد در منابع شیعه و اهل سنت نقل شده به گونه‌ای که جای تردید در وقوع آن باقی نمی‌ماند.

در روایاتی که پیش از این نقل کردیم ضمن پیش‌گویی‌های امام حسن علیه‌السلام درباره حادثه کربلا، و نیز پیش‌گویی‌های میثم تمار به نقل از امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام درباره این حادثه، به بارش خون و خاکستر از آسمان اشاره شده بود.

در روایت مسند شیخ طوسی از عمار بن ابی عمار نیز آمده که: «در روز قتل حسین علیه‌السلام، از آسمان خون تازه بارید». در برخی منابع روایی نیز از فردی به نام قرظه بن عبیدالله چنین نقل شده:

«در نیمه یک روز آسمان باریدن گرفت و چون به دستار سفید رنگی (که به آن باران خورده بود) نگریستم، آن را به رنگ خون یافتم و شترم به بستر رودخانه رفت که آب بنوشد؛ اما خونین شده بود و سپس دریافتم که آن روز، حسین علیه‌السلام کشته شده بود.»

در روایت ابن قولویه از مردی از اهالی بیت المقدس نیز آمده که: «تا سه روز بر ما خون تازه می‌بارید!»، و به گفته حامد بن سلمه: «در شب‌های پس از قتل حسین، بر مردم خون می‌بارید».

در روایت مسند دولابی از ابراهیم نخعی نیز چنین می‌خوانیم: «هنگامی که امام حسین علیه‌السلام کشته شد، آفاق آسمان سرخ گشت. سپس شکافته شد و خون بارید». 

در نقل قاضی نعمان از زنی به نام ام سالم نیز آمده که:

«آن گاه که امام حسین بن علی علیه‌السلام کشته شد، از آسمان، بارانی همچو خون باریدن گرفت به گونه‌ای که خانه‌ها و دیوارها سرخ‌رنگ شد و این رویداد به بصره و کوفه و شام و خراسان نیز رسید در حدی که ما تردیدی در نزول عذاب نداشتیم.»

در روایت نَضْرة اَزْدیه نیز می‌خوانیم: «آن گاه که حسین کشته شد، از آسمان خون باریدن گرفت و کوزه‌ها و سبوهایمان پر از خون گشت!»

۳. مشاهده خون در نقاط گوناگون

یکی از رویدادهای بسیار شگفت و شایان توجه پس از شهادت امام حسین علیه‌السلام، مشاهده خون در نقاط مختلف است. تنوع روایات حاکی از این حادثه، و اعتبار سندی برخی از این روایات، موجب حصول اطمینان به وقوع این رویداد می‌شود. روایاتِ یاد شده را می‌توان به چند دسته تقسیم کرد: بعضی از آنها، از یافت شدن خون در زیر سنگ‌ها و کلوخ‌ها در نقاط مختلف حکایت دارند و بعضی دیگر، وقوع این رویداد را در ناحیه شام و در بیت المقدس گزارش کرده‌اند. در برخی روایات، به خونین شدن آب چاه‌ها و نهرها اشارت رفته، و در بعضی دیگر به خونین شدن خاک به امانت سپرده شده کربلا توسط پیامبر صلی الله علیه وآله به ام سلمه! و در روایتی، ریزش خون از دیوارهای دارالاماره کوفه، به هنگام ورود سر مطهر امام حسین علیه‌السلام نقل شده و بالاخره در روایتی دیگر، به ریزش خون از درخت ام معبد اشاره شده است و به جز اینها، روایات دیگری نیز در این زمینه به چشم می‌خورد که در ادامه به بیان و بررسی این موارد می‌پردازیم.

الف) خونین شدن خاک کربلا نزد ام سلمه

تعدادی از منابع شیعی و غیرشیعی، روایتی را از ام سلمه ـ همسر گرامی رسول خدا صلی الله علیه وآله ـ نقل کرده‌اند که با توجه به تعدد منابع گزارش کننده و نیز شخصیت مقبول و برجسته ام سلمه در میان همسران پیامبر صلی الله علیه وآله، این روایت شایان توجه است. بر اساس روایت ابن قولویه از امام صادق علیه‌السلام در یک نوبت که رسول خدا صلی الله علیه وآله، در حُجرة ام سلمه بود و جبرئیل نیز نزد آن حضرت حضور داشت، ناگاه حسین علیه‌السلام داخل شد. در این هنگام، جبرئیل به رسول خدا علیه‌السلام عرض کرد: امتت این فرزند تو را خواهند کشت! آیا خاک زمینی که در آن کشته خواهد شد، نشانت ندهم؟ رسول خدا صلی الله علیه وآله فرمود: آری. پس جبرئیل دست برد و مشتی از خاک کربلا را به آن حضرت داد که به رنگ سرخ بود. رسول خدا نیز ام سلمه را از ماجرا با خبر ساخته، فرمود: جبرئیل مرا از اینکه امتم حسین را خواهند کشت آگاه ساخته، و این تربت را به من داده، هرگاه خون تازه در آن دیدی، بدان که حسین کشته شده است.

ام سلمه آن خاک را درون شیشه‌ای نهاد. این شیشه و خاک درونش نزد ام سلمه بود تا زمانی که امام حسین علیه‌السلام قصد خروج از مدینه کرد. ام سلمه نزد حضرت رفته، با نگرانی، پیش‌گویی رسول خدا صلی الله علیه وآله درباره شهادت آن حضرت و جریان خاک را بازگو کرد. امام علیه‌السلام در پاسخش فرمودند: «اگر نروم نیز کشته خواهم شد!» سپس دستی بر چشمان ام سلمه کشید، و او، مکان شهادت امام علیه‌السلام و یارانش در کربلا را مشاهده کرد. در این هنگام امام علیه‌السلام مقداری از خاک کربلا را به ام سلمه داد و فرمود: «اگر این خاک و خاکی که رسول خدا صلی الله علیه وآله داده، خونین شد بدان که من کشته شده‌ام.»

وی پس از عزیمت امام علیه‌السلام به کربلا، همواره به آن خاک می‌نگریست و عصر روز عاشورا آن را خونین یافت؛ از این رو، فریاد واحسینا و ابن رسول الله سر داد. زنان مدینه نیز همراه او گریستند، و در مدینه آن‌چنان غوغایی بر پا شد که مثل آن دیده نشده بود.

منابع در دفتر نشریه موجود است

ادامه دارد...